جمع و جور و به اندازه

هنرمندنیوز: «پارادایس» عنوان فیلمی توقیف شده از علی عطشانی است که پس از چهار سال به تازگی فرصت اکران پیدا کرده است.

«پارادایس»، از همان دسته فیلم‌هاییست که به مثابه «مارمولک» کمال تبریزی، به سراغ کاراکتر روحانی رفته است و با ایجاد موقعیت‌های خنده دار و کمیک، سعی بر آن دارد تا پیام مذهبی خود را به واسطه ی فضایی کمدی و با لحنی طنز مطرح کند.
طبیعتاً چنین فیلم­هایی می­توانند دست کارگردان را تاحدودی بسته نگاه دارند چرا که به تصویر کشیدن مضمون روحانیت و کاراکتر روحانی به عنوان شخصیت محوری در فیلم آن هم فیلمی کمدی، به طبع محدودیت‌های زیادی را برای فیلمساز و فیلمنامه نویس ایجاد می‌کند، با این حال، به رغم همه سانسورها و بخش‌های حذف شده، به زعم من، «پارادایس» همچنان فیلم خوبی است که همه چیزش به اندازه است و می‌تواند رضایت مخاطب را جلب کند.
این «به اندازه بودن»، در وهله اول همان بخش‌های کمیک کار را مد نظر قرار می‌دهد. فیلم می‌توانست مملو از شوخی‌های بی ربط و زیاد از حد باشد اما این اتفاق نیفتاده است. حجم شوخی‌ها متناسب با فضای فیلم است و بیش از آن که از شوخی‌های لوس و مبتذل کلامی بهره گرفته شود تلاش می‌شود تا شوخی‌هایی بامفهوم و هدفمند مورد استفاده قرار گیرند. همچنین، می‌توان «پارادایس» را یک کمدی موقعیت نیز به حساب آورد؛ بسیاری از رخدادها، کنش و واکنش‌ها و موقعیت‌های پیش آمده برای کاراکترها درواقع بستر ایجاد شوخی را در کار فراهم می‌آورند. درواقع، سفر آلمان سه روحانی به دعوت یک دختر جوان آلمانی خود جرقه اصلی اتفاقاتِ بامزه را می‌زند.

فیلمنامه ی «پارادایس» نسبتاً شسته رفته است. درواقع فیلمنامه به صرف شوخی‌ها و موقعیت بالقوه ی کاراکترها – که خود می‌توانستند کلیت فیلمنامه را تحت تأثیر قرار دهد- نوشته نشده است بلکه سعی بر آن شده تا عناصر در جای درست خود قرار گیرند و کارکردی درست داشته باشند و درواقع فیلمنامه‌ای مستحکم، درام را پیش ببرد.
در کنار توجه به عناصر کمیک، فیلمساز هرگز به بیراهه نمی رود. درواقع عناصر رئالیستی کار، فدای بامزه تر شدن آن نمی شوند. در حالی که فیلمساز می‌توانست در انتهای فیلم محسن را به آلیشیا برساند، طبق منطق روایی، کار را آن گونه که به صلاح است به پایان می‌رساند تا فیلم از بسیاری از کمدی‌های مبتذل با پایان خوش و خام دستانه فاصله گیرد.
انتخاب بازیگرانِ فیلم، از نقاط مثبت آن است. ترکیب جواد عزتی و مهران رجبی با بازیگری کمتر شناخته شده مجموعه درستی از انتخابهای کارگردان است و بازی‌های خوب این بازیگران، بر بار طنز فیلم می‌افزاید.
موسیقی متن کار، می‌توانست حجم کمتری داشته باشد و با فضای کار سنخیتی بیشتر.
بسیاری از فیلم‌هایی که در کشورهایی دیگر فیلمبرداری می‌شوند تنها با استناد بر فضاهای جغرافیایی کشور خارجی به نحوی سر و ته قضیه را هم می‌آورند. درواقع بخش عمده‌ای از کار به نمایش زیبایی‌ها و جاذبه‌های کشور مقصد اختصاص می‌یابد، حال آن که استفاده از چنین فضاهایی در «پارادایس» به اندازه است و شکلی اغراق آمیز به خود نمی گیرد.
در نهایت باید عنوان کنم، «پارادایس» فیلمی است که برخلاف بسیاری از فیلمهایی که در کشوری دیگر فیلمبرداری شده اند ساختار و اجرای بهتری دارد، از لوده بازی فاصله گرفته و سعی می‌کند بر متن خود وفادار باشد و درگیر حواشی و زوائد مخرب نشود. فیلم را علی رغم سانسورها و برخی از حذفیاتش می‌توان همچنان به عنوان یک اثر سالمِ سرگرم کننده تماشا کرد و پشیمان نشد.

• یاسمن خلیلی فرد