مردم تئاترهای «سنتی» را دوست دارند

کارگردان و بازیگران نمایش «رختشورشاه» در گفتگو با «هنرمند»

چند شب می شود که تئاتر «رختشورشاه» با کارگردانی «علی یداللهی» در عمارت «نوفل لوشاتو» روی صحنه می رود، نمایشی کمدی و سنتی که با روایتی شیرین به فضای رختشورخانه دربار یک شاه می پردازد، بعد از تماشای این اجرا با کارگردان و بازیگران نمایش فالش گفتگو داشته ایم که با هم می خوانیم.

انتخاب بازیگران بر چه مبنا و المان هایی شکل گرفت؟

علی یداللهی: یکی از ویژگی های نمایش های سنتی و به خصوص مجلس زنانه تیپ سازی و بازی در بازی است، بازیگر این گونه تئاترها باید بتواند چه از نظر فیزیکی و چه صدا و لهجه تیپ سازی های متعدد بکند، انتخاب بازیگران این کار هم بر همین اساس بود که بازیگران توانایی تیپ سازی و بازی در بازی را داشته باشند و مهم تر اینکه شیرین و طناز و بداهه پرداز باشند، بداهه های بازیگران بر اساس موضوع و فضای نمایش در طول تمرین پیدا می شود اما در زمان اجرا دیگر بداهه پردازی نمی شود و همان بداهه های تمرین اجرا می شود، بازیگرهای این نمایش این ویژگی ها را دارند.

چه ویژگی هایی از این نقش شما را جذب کرد تا پیشنهاد بازی در این اجرا را قبول کنید؟

نیلوفر ذوالفقاری: این نقشی بود که چه از نظر بدنی و چه از نظر بیانی از من دور بود، برای همین برای من یک چالش بود، مخصوصا این که فرصت و زمان کمتری نسبت به دیگر بازیگرها برای رسیدن به نقش داشتم.

مهشید ناصری: خان آغا خانم که البته خودش خیلی دوست دارد به او بگویتد خانم، یک زن رنج کشیده است که بعد مدتی به سمتی رسیده، الان رئیس چند نفر است و نکته جالب برای من این بود که رئیس دلسوز و حمایتگری است و دخترها هم او را دوست دارند و هم از او حساب می برند

وجود کاراکتر یا متن های کمدی حتی کوتاه چقدر به جذب و رضایت بیشتر مخاطب کمک می کند؟

کاظم برزگر: برای جذب و تغییر احوال مخاطب در نمایش نیاز است که تنوع در نمایش وجود داشته باشد، بیشتر نویسندگانی که چه در تئاتر و چه در سریال یا سینما برای جذب مخاطب بیشتر می نویسند به این سمت می روند چون تماشاگران بیشتر به این سبک و سیاق علاقمند هستند، حتی در نمایش‌ های تراژدی هم شما شخصیتی هر چند کمرنگ در گوشه گوشه قصه می‌ بینید که شیرینی های خودش را برای تغییر احوال تماشاگر دارد، به هر حال غم و شادی در کنار هم خود تئاتر است.

آساره هداوند: با توجه به دو تجربه کمدی که در کارنامه تئاتری ام دارم می گویم بسیار زیاد موثر است، بهار نود و هشت شرایط اقتصادی سیاسی اجتماعی شاید به شکل اکنون نبود ولی همان موقع و همان سال من سه نمایش کار کردم که در بخش جذب تماشاگر آن نمایش کمدی قویتر بود، با اطمینان این را عرض می کنم چون در همه کارها خیلی دلایل مشخص دخیل هستند که مهمترین آن تیم بازیگر و کارگردان و متن و حتی سالن تاثیر گذار است، آن نمایش ها هم از این قائده مستثنی نبودند اما آن نمایش کمدی پرمخاطب تر به شمار رفت، اما چیزی که مهم است این که مخاطب در سالهای اخیر نشان داده به شدت باهوش و حرفه ای است و دیگر صرفا برای دیدن چهره محبوب و مشهور و خندیدن به سالن ها نمی آید، این را شما بهتر از من می دانید و چیزی که من در مواجهه با تماشاگران این شبهای رختشورشاه دریافت کرده ام این بوده که در عین حال که خندانده ایم اما حرف برای شنیدن هم داشته ایم، موضوع کارکتر هم اجتناب ناپذیر است و کاراکتر کمدی همیشه جذابیتهای ویژه برای مخاطب داشته اما نه صرفا به هر دلیلی مخاطب را خنداندن که نه تنها جذابیتی برای تماشاگر ندارد بلکه او را پس نیز می زند.

در این نمایش چقدر پیش آمده فضای نقش را با بداهه پر کنید و اگر تپق بزنید اولین عکس العمل شما چه خواهد بود؟

پریسا مشکانی: بداهه؟ خیلی کم! من سه روز به اجرا مانده بود که به کار اضافه شدم و بیشتر سعی می کردم به نقش نزدیک شوم، چون نقش لهجه ای داشت که من هیچ تسلطی به آن نداشتم! ولی فکر می کنم بعد از ده یا دوازده اجرا چند تا تیکه کلام به صورت بداهه کار کردم که خوب شد.

مهتاب باجلان: نمایش در چهارچوب متن نوشته شده و اجرا می شود و جای برای بداهه بسیار محدود است، قطعا در صورتی که تپق اتفاق بیفتد با تدبیر در بازیگری و در راستای اجرا کار را پیش می بریم.

موفق شدن در تئاتر بیشتر تکنیک و خلاقیت های فردی است یا دانش و سواد هنری و آکادمیک؟

کاظم برزگر: در هر سبکی از هنر هم تجربه هم تئوری مهم است، البته قبل از آن وجود عشق به آن هنر است که موتور اصلی حرکت رو به جلو برای هر دو مورد است، چه تجربه عملی و چه دانش تئوری.

مهتاب باجلان: تکنیک و خلاقیت و دانش و سواد هنری (آکادمیک) در کنار هم و موازی با هم در پیشبرد و موفقیت در تئاتر لازم و ملزوم یکدیگر هستند و‌ به تکمیل شدن و به سرانجام رساندن کار تئاتر در کنار هم بسیار تاثیرگذارند.

تئاتری ها چقدر در تماشای آثار همدیگر یا تبلیغ برای کار همکارانشان هوای همدیگر را دارند؟

آساره هداوند: بسیار بسیار خوشحال هستم که این سوال را پرسیدید چون بارها درمورد آن با همکارانم گفتگو کرده ام، یک زمانی و اوایل ورود حرفه ای ام به تئاتر که اینستاگرام تازه باب شده بود این اتفاق زیبا را خیلی دیدم و یاد گرفتم و خدا را بابت آن شاکر هستم، خودم جزو کسانی هستم که وقتی اجرا ندارم مرتب در حال دیدن نمایش های روی صحنه هستم، چه اجراهای دوستان نزدیکم و چه همکاران، این مدل رفتار که وقتی پوستری در صفحاتمان منتشر می کنیم کسی با رغبت و دلخواه خودش آن را در صفحه مجازی نشر بدهد بسیار کم شده است، حداقل چیزی که من می بینم این است و در مورد آن بسیار می توانم صحبت کنم، اما می دانم فرصت نیست و به این بسنده می کنم که این رفتار دوجانبه است، وقتی شما (دوست یا همکار) کار من را تبلیغ می کنید یا می بینید من هم خودم را موظف می کنم به دعوت مهربانی تان پاسخ بدهم و این زمانی زیباست که دوجانبه باشد، نه یک توقع یک طرفه! مثال معروفی است که می گویند این شتری است که در همه خانه ها می خوابد که می شود اینجا برای تئاتری ها از این مثال وام گرفت.

پریسا مشکانی: در مورد شخص خودم می توانم بگویم سعی می کنم اجراهای دوستانم را ببینم و استوری کنم، حتی به دوستانی که تئاتری هم نیستند پیشنهاد می دهم یک سری کارها را که به نظر من خوب هستند ببینند.

تئاتر چه خصوصیاتی دارد که بازیگران آن اینچنین شیفته آن هستند؟

نیلوفر ذوالفقاری: مثل زندگی کردن، زنده بودن آن و نزدیک بودن به انرژی مخاطب، در آن لحظه بنده دیگر نیلوفر ذوالفقاری نیستم!

مهشید ناصری: به نظر من میرایی تئاتر است که به شدت آن را جذاب می کند، اینکه شما هر شب یک کاراکتر را بازی می کنید و در انتها آن کاراکتر آن شب می میرد و دیگر وجود ندارد تا شب بعد دوباره و دوباره…

وضعیت کلی تئاتر امروز ایران را چگونه می بینید؟

علی یداللهی: از نظر کمیت در مخاطب خیلی خوب شده و سالنها مملو از تماشاگر است اما از نظر کیفیت آثار متاسفانه برخی از هنرمندان به خاطر جذب مخاطب سلیقه تماشاگر را خراب کرده اند و تماشاگرانی را به سالنها کشانده اند که به دنبال تئاتر و مفهوم تئاتر نیستند و بیشتر برای دیدن سلبریتی می آیند.

و استقبال تا امروز چطور بوده است؟

علی یداللهی: مردم تئاترهای سنتی و کمدی را دوست دارند و خوشبختانه استقبال خوبی شده است، هم از طرف مردم و هم کارشناسان تئاتر، طوری که اجرای ما تا یک هفته دیگر تمدید شده است.

مریم جانمحمدی: با توجه به اینکه نمایش های آیینی سنتی همواره تماشاگرهای خودش را دارد، طبیعی بود که ما هم شروع خوبی داشتیم و استقبال از نمایش به خوبی پیش می رفت ولی متاسفانه بعد از تعطیلی پنج روزه تئاتر، یک مقدار استقبال کمتر شد، منتهی کاملا موقتی بود و الان خدا را شکر استقبال خوبی از این نمایش می شود و اکثر تماشاگرهای ما با انرژی خوب سالن را ترک می کنند، بعضا می بینیم که بعد از اتمام نمایش، داخل حیاط عمارت نوفل لوشاتو در حال صحبت کردن در مورد نمایش هستند و طبیعتا این امر خستگی تمرینات چند ماهه را از تنمان خارج می کند.

عباسعلی اسکتی
عکس: محبوبه فرج الهی