جشن منتقدان باید در شأن نام منتقد باشد

هنرمندنیوز: حمیدرضا مدقق منتقد سینما در گفتگو با «هنرمندنیوز» در خصوص اهمیت آرای منتقدان برای اهالی سینما اظهار داشت: منتقدان مخاطبان جدی سینما محسوب می‌شوند و برخلاف عامه مخاطبان که اغلب نظرشان درباره یک فیلم به یک جواب ساده، «خوب بود» یا «بد بود» ختم می‌شود، منتقدانِ واقعی ارزیابی کننده هم فرم و هم محتوای اثر به شکل علمی و مبتنی بر استدلال‌های قوی هستند. از این منظر، ارزیابی آنها اغلب برای دست اندرکاران سینما واجد اهمیت است.

او درباره معیارهای لازم برای انتخاب یک اثر توسط منتقدان توضیح داد: بین اظهارنظر و نقد تفاوت جدی وجود دارد و طبعا هر کس که اظهارنظر کند، شایسته عنوان منتقد نیست. لازمه نقد رعایت چندین اصل است؛ از جمله این که منتقد به حوزه رسانه ای مورد نظرش (در اینجا سینما) اشراف و تسلط کامل دارد. بسیار دیده و فراوان خوانده است. همچنین این نکته که منتقد می‌داند که لازمه قضاوت صحیح درباره یک اثر رسانه ای، مطالعه، دیدن و شنیدنِ «کامل» یک اثر است و نه صرفا بخشی از آن. با تماشای فقط یک فصل از یک فیلم و یا خواندن یک فصل از یک کتاب نمی‌توان درباره کلیت آن فیلم یا کتاب داوری کرد. مدقق ادامه داد: منتقد در بیان خود، صفت به کار نمی‌برد و کلی گویی نمی‌کند. کاربرد عبارت‌های کل نگرانه ای مانند «خوب بود»، «ضعیف است» یا «بی کیفیت بود» نقد محسوب نمی‌شود و منتقد با پرهیز از چنین کاربردهایی (و یا دست کم در کنار چنین عبارت‌هایی) تلاش می‌‏کند مبتنی بر استدلال‌های محکم و با ارجاع به اثر، «چرایی» و «چگونگیِ» خوب یا بد بودن، باکیفیت یا بی کیفیت بودن و ضعیف یا قوی بودنِ اثر را تبیین و تحلیل کند. او گفت: منتقد می‌داند که برخلاف باور عمومی، نقد همیشه معادل خرده گیری و عیبجویی نیست. به بیان دیگر، نقد همیشه منفی نیست و منتقد به همان اندازه که وقت و انرژی صرف یافتن ایرادهای اثر می‌کند، جویای نقاط قوت آن نیز هست. بیان نقاط قوت و ضعف در کنار یکدیگر، نقد را خاکستری می‌کند و بدین سان نقد شکلی از انصاف و اعتدال می‌یابد.

مدقق در ادامه درباره ویژگی و جایگاه جشن منتقدان در مقایسه با جشن‌های دیگر بیان داشت: انتخاب‌ها و برگزاری جشن منتقدان باید در شأن نام «منتقد» باشد، یعنی نتیجه نهایی، جشنی باشد ساده و در عین حال آبرومند، با انتخاب‌هایی تخصصی، علمی و قابل دفاع به دور از هر گونه خدای نکرده حب و بغض، غرض ورزی، نان قرض دادن و یا خط و خط کشی‌های مرسوم. اگر چنین باشد آن گاه تشخیص تمایزش از دیگر جشن‌ها چندان دشوار نخواهد بود. او با اشاره به این که تعامل سینماگران و منتقدان تا آن حدی قابل قبول است که استقلال منتقد از بین نرود عنوان داشت: نباید آشنایی و رفاقت با فیلمساز سبب آن شود که منتقد برای نقد حرفه ای و اظهار نظر درباره اثر فیلمساز به اصطلاح در «رودربایستی» قرار گیرد. هر آن چه که سبب زوال استقلال حرفه ای منتقد و سستی نقد تخصصی، همه جانبه، علمی و منصفانه اش شود، پسندیده نیست.