با مقوله ژانر غریبه‌ایم
- شناسه خبر: 52721
- تاریخ و زمان ارسال: ساعت
هنرمندنیوز: محمدرضا مقدسیان درباره جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه گفت: جشنواره فیلم کوتاه تهران از سال‌های پیش تا همین الان که با شما گفت‌وگو می‌کنم، یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های مهم سینمایی در ایران است، البته جدای از اینکه این جشنواره در سطح منطقه و بین‌الملل هم قابل اهمیت است. بارها گفته‌ام که اگر قرار باشد در سینمای ایران اتفاقی رقم بخورد، سرچشمه‌ی تغییر در سینمای ایران، فیلم کوتاه است و البته توجه به این جشنواره هم به همین نگاه برمی‌گردد.
این منتقد سینما ضمن اشاره به سلطه بدنه سینمای بلند و کم شدن استقلال سینماگران در این فضا، توضیح داد: متاسفانه شاید این نکته خوشایند نباشد، اما چه بخواهیم چه نخواهیم، فیلم‌سازهای سینمای داستانی و بلند زمانی که در جریان زیستگاه این سینما در ایران قرار می‌گیرند، خودآگاه یا ناخودآگاه شور و هیجانی که منجر به نوآوری و تجربه کردن فضاهای جدیدی در سینما باشد، در آن‌ها کم‌رنگ می‌شود.
وی افزود: لزوماً این اتفاق برای همه فیلم‌سازها نمی‌افتد؛ منظور من فیلم‌سازهایی است که درگیر فروش، تهیه‌کنندگی و سرمایه‌گذاری می‌شوند و از این باب معتقد هستم که جشنواره فیلم کوتاه تهران به دلیل شور و هیجانی که در بدنه سینمای خود دارد و هنوز استقلال خود را از دست نداده، یکی از مهم‌ترین جشنواره سینمایی ایران است.
مقدسیان در اشاره به نقاط ضعف جشنواره فیلم کوتاه تهران گفت: البته باز هم باید تأسف بخورم که در چند دوره گذشته جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، آثار با یک سیر نزولی از نظر کیفیت همراه بودند. اگر اوایل دهه ۹۰ من بالغ بر ۸ تا ۱۰ فیلم کوتاه خیلی خوب می‌دیدم، در چند دوره گذشته به‌زور می‌توانستم دو تا سه فیلم کوتاه خوب را از بین تمام آثار گلچین کنم.
وی با اشاره به اینکه جشنواره فیلم کوتاه تهران سرنوشت آینده سینمای ایران را به هم می‌زند، با بیان چند انتقاد از این جشنواره ادامه داد: جشنواره برگزار کردن تنها این نیست که یک ستاد تشکیل شود و یک جمعی برای انتخاب، برگزاری و داوری فیلم‌های ارسالی فعالیت کنند، بلکه آن چیزی که از این جشنواره بین‌المللی انتظار می‌رود، این است که نسبت به مضامین تیزبین باشد و آثار را در مقایسه با دوره‌های مختلف از نظر فرم و محتوا بررسی کند و نبض ابعاد مختلف جشنواره را به خوبی در دست داشته باشد و انتظار می‌رود حالا که در آستانه چهلمین سال برگزاری جشنواره است، تحلیل داده داشته باشد تا بتوان رشد سینمای کوتاه و سینمای بنیادی ایران را علمی و کیفی بررسی کرد.
این منتقد گفت: اگر قرار باشد یک استعدادی در فضای سینمای ایران رشد کند و این استعدادها زمانی که به سینمای بلند و بدنه ایران می‌رسند، درگیر تسلط سرمایه‌دارها شوند، اصل نگرانی من است و اگر می‌گویم باید جشنواره تحلیلِ داده داشته باشد، برای این است که تا حدی جلوی این حل شدن در فضاهای تکراری را بگیرد.
مقدسیان در ادامه در پاسخ به این پرسش که چه خاطره ماندگاری از دوره‌های مختلف جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به یاد دارد، عنوان کرد: جشنواره فیلم کوتاه تهران در دوره‌های مختلف در سالن‌های گوناگونی برگزار شده است، مانند پردیس سینمایی چارسو، پردیس سینمایی ملت، پردیس سینمایی آزادی و سینما فلسطین که خاطره مشترک من از برگزاری آن، ایستادن در صف‌های طولانی برای دیدن فیلم‌های جشنواره است. من در صف جشنواره فیلم کوتاه، با نگاه‌های مختلفی به سینما آشنا شدم، دوستان سینمایی جدیدی پیدا کردم و در واقع در صف‌های سینما و جشنواره بود که من عاشق سینما شدم.
او با ارائه پیشنهاد به برگزارکنندگان جشنواره فیلم کوتاه تهران بیان کرد: صف‌های جشنواره فیلم کوتاه تهران، ازدحام جمعیت و حضور پرشور سینماگران و علاقه‌مندان به سینما سرمایه این جشنواره است البته تا جایی که مانع فیلم دیدن و لذت علاقمندان نشود، در این مسیر برنامه‌ریزی دقیق در بلیت‌فروشی، ساعت اکران، ساعت نشست‌ها و مدیریت درست فضای جشنواره به دور از فضای فرمایشی و دوقطبی، راه‌کار زنده نگه داشتن این جشنواره است. جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران زمانی برنده است که مخاطبان، فیلم‌سازان، عوامل و مدیران این جشنواره همگی این رویداد بزرگ سینمایی را مال خود بدانند و دلسوزانه و البته حرفه‌ای و نه فرمایشی و دستورالعملی به آن نگاه کنند.
مقدسیان با اذعان به این نکته که کوچک‌ترین بخش جشنواره، اکران و نمایش فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره است، عنوان کرد: جشنواره‌ها به ویژه جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران بستری است برای واقعی شدن؛ زمانی که یک فیلم‌ساز تصور نکند که یکباره پا جای پای استَنلی کوبریک و بزرگان گذاشته است و جرات داشته باشد و خودش و اثرش را در معرض نقد قرار دهد و شرایط گفت‌وگو درباره خود و نگاه خود به سینما را فراهم کند، همه و همه باعث رشد و بلوغ می‌شود و این رشد و بلوغ باعث شکل‌گیری جریان‌های جدید در سینما و شناسایی استعدادهای می‌شود و در نتیجه سینمای کوتاه ایران و به نوعی سینمای ایران پویاتر می‌شود و در نهایت با تاکید بر لزوم حضوری برگزار شدن جشنواره، ایجاد دامنه ارتباط بین سینماگران، منتقدان و مخاطبان را بسیار واجب می‌دانم.
این کارشناس و مجری در پاسخ به این سوال که سینمای ژانرمحور را در فیلم‌های کوتاه و فیلم‌های داستانی و بلند ایران چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: زمانی که از فیلم ژانرمحور سینمای ایران صحبت می‌شود، احساس کباب شدن می‌کنم! احساس می‌کنم که خیلی غریبه‌ایم با مقوله ژانر، متاسفانه خیلی دور و بی‌سواد هستیم دربرابر این فضای فرمی در سینما، از طرفی به سینماگران اجازه نمی‌دهند و از طرف دیگر سینماگران هم جرات نمی‌کنند به این فضا ورود کنند. همه این کم‌کاری‌ها را در سوءمدیریت‌ها و دستورالعمل‌ها نمی‌دانم، بلکه معتقد هستم که ما تنبل و گلخانه‌ای بار آمده‌ایم. فیلم‌سازی که خلاقیت، جسارت و جرات نداشته باشد، توانایی نگاه کردن نداشته باشد و مطالعه و تحلیل نکند و صرفاً به داشته‌های محدود خود اکتفا کند، به سینمای ژانر و گونه محور دست پیدا نمی‌کند و نمی‌توان خلاقیت را در دل آثار و نوشته‌های او پیدا کرد.
عضو انجمن صنفی منتقدان و روزنامه‌نگاران سینمایی با اشاره به اینکه مدیریت جدید انجمن سینمای جوانان در برگزاری سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، روی ژانر دست گذاشته است، توضیح داد: دست گذاشتن روی ژانر به عقیده من بسیار درست و تیزهوشانه است، اما باید دید این توجه به ژانر صرفا به زمان برگزاری جشنواره بازمی‌گردد یا این جشنواره و سال ۱۴۰۱ مقدمه و آغاز راهی است برای توجه بیشتر به مقوله ژانر در سینمای کوتاه. باید دید که قبل و بعد از جشنواره چه فضاهای گفت‌وگومحوری را برای تقویت نگاه ژانر محور سینماگران ایجاد می‌شود. من می‌ترسم که ژانر تبدیل به شعار شود و چهره‌های مختلفی درباره اهمیت و لزوم ژانر در سینما در رسانه‌های مختلف گفت‌وگو کنند و بعد از یک بازه زمانی، این مساله فراموش شود.
مقدسیان در پایان با اشاره به برادران ارک به عنوان نمونه مثبت و موفق جوانانی که توانستند در حوژه ژانر به فعالیت سینمایی بپردازند و از دل جشنواره فیلم کوتاه تهران هم به جامعه سینمایی معرفی شدند، گفت: ژانر به شکل خودجوش و تصادفی رقم نمی‌خورد، زیرا فیلم‌نامه‌نویسیِ اصولی تصادفی نیست و فرم و ساختار منحصر به خود را دارد. ژانر با دستور و بخشنامه شکل نمی‌گیرد؛ بلکه ژانر نیاز به مطالعه و دانش دارد. یک سینماگر باید نسبت به گونه‌های مختلف سینمایی و فضای جغرافیایی شناخت داشته باشد و برای استفاده از این‌ها قدرت تحلیل و تطبیق داشته باشد.
