آغاز کار ۶۷مین فستیوال کن و گام‌های بیشتر برای به هم رساندن زنان کارگردان

هنرمندنیوز: زنگ ۶۷مین فستیوال سینمائی کن، یکی از پر آوازه  ترین و چشمگیر ترین فستیوال های فیلم جهان، در هوائی  مناسب  زده شد.  افزون بر گام نهادن هیات داوران امسال، به ریاست “روبن استلوند”، کارگردان دو نخلی سوئدی، بر فرش قرمز وپله های کاخ فستیوال، “مایکل دوگلاس” برای گرفتن نخل طلای افتخاری و”جانی دپ” برای همراهی فیلم مراسم گشایش،  در برنامه بخش رسمی امسال ، نه تنها به نام کارگردانانی چون “کن لوچ” (برنده دو نخل طلا)، “ویم وندرز” (نخل طلای سال ۱۹۸۴)، “نانی مورتی” (نخل طلای ۲۰۰۱)، “هیروکازو کورایدا” ( نخل طلای ۲۰۱۸) و ” کاترین بریا”ی جنجالی بر می خوریم که مدتی بود چندان فعالیتی نداشتند، بلکه شاهد تلاش این فستیوال در دادن جای بیشتر به زنان در بخش مسابقه ای با هم رسانی ۷ زن هستیم. کاری که هرگز انجام نگرفته بود.

این هفت زن کارگردان، که سه تای آنان فرانسوی هستند،  عبارتند از همان “کاترین بریا” که از او نام برده شد، “ژولیا دوکورنو” (نخل طلای سال ۲۰۲۱ ودومین زنی که در تاریخ فستیوال به نخل طلا دست می یافت)  و عضو هیات داوران امسال است، “ژوستین تریت” با فیلم “آناتومی یک سقوط” ، “کاترین کورسینی” (که پیش از برگزیدن فیلمش هیاهوی بسیار پیرامون آن برپا شد و او را متهم به فشار جنسی به هنگام فیلمبرداری کردند) با فیلم “بازگشت” ، “جسیکا هوسنر” اتریشی یا فیلم “کلوب صفر” ، ” آلیچه روهرواکر” ایتالیائی با فیلم ” وهم”، “کوثر بن هانیه” تونسی با فیلم ” دختران اولفا” .

این که فستیوال های بزرگ همواره ماجرا ساز باشند تعجبی ندارد. امسال نیز این هیاهو یکی بر سر فیلم مراسم گشایش، “ژان دوباری”، ساخته ی “مای ون” با نقش آفرینی “جانی دپ”  و “بازگشت”، ساخته “کاترین کورسینی در گرفت.

نخستین، به دلیل حضور “جانی دپ” ، که ماهها پیش شاهد طلاق جنجالی و دادگاههای پر از اتهامات بسیار خصوصی و آزار دهنده  او و همسرپیشینش  “امبر هرد” بودیم، که در همه رسانه ها پخش شد. دومین پیرامون فیلم “کاترین کورسینی” در گرفت، که پیش تر “سی ان سی”، مرکز حمایت از سینمای فرانسه، که کمک شایانی به کارگردانان و صنعت سینما می کند، در پاسخ به اعتراض شماری که کارگردان را متهم به بهره کشی از نوجوانان در آن می کردند، کمک خود را پس گرفت. فستیوال کن هم در آغاز،  آن را کنار گذاشت اما بار دیگر فیلم را در برنامه بخش اصلی قرار داد.

جالب اینجاست که بارسیدن “جانی دپ” به کاخ فستیوال و آغاز پیمودن فرش قرمز، مردمی که، ننا به رسم همه ساله،  ساعت ها در انتظار دیدن ستاره ها می ایستند، استقبال بی نظیری از وی انجام گرفت و او تنها ستاره ای بود که بیشترین زمان را برای گرفتن سلفی و دادن امضا با مردم گذاشت.

گرچه این فیلم، یعنی “ژان دوباری”، کمی به خریدن آبروی وی کمک می کند، اما بازیش، آن هم در نقش پادشاه فرانسه، بسیار رنگ باخته بود. ظاهرا روی گویش او به فرانسه هم بسیار کار شده بود چون چندان لهجه ای نداشت. نباید فراموش کرد که دیالوگ چندانی هم نداشت!! برگزیدن این فیلم هم که گارگردانش زن بود، در چهارچوب رویکرد فستیوال در دادن جای بیشتر به زنان قرار می گرفت.

گرداننده برنامه آغازین که بسیار ساده و کوتاه بود نیز به “کیارا ماسترویانی”، هنرپیشه و دختر “مارچلو ماسترویانی” و “کاترین دونوو” سپرده شده بود. که البته “کاترین دونوو” هم یک نخل طلای افتخاری دریافت  کرد و از اوکرائین در سخنان خود یاد نمود. آفیش امسال فستیوال نیز نقش وی را برخود دارد که یاد آور گذرسالهای بسیار می شود.

به مایکل دوگلاس هم یک نخل طلای افتخاری برای یک عمر فعالیت هنری اش داده شد. او نیز سخنان دلپذیری در این مراسم بر زبان آورد. زیبائی دخترش که همراه با مادر وی “کاترین زتا جونز” مایکل دوگلاس را همراهی می کردند نیز توجه همگان را بسیار جلب کرد.

حال گر چه فستیوال بار دیگر در خود را به روی کارگردانان زنی گشوده که در کار سینما پیشینه دار هستند، اما فیلم یک تازه کار ، “راماتا توله سی”، سنگالی را هم با نخستین  فیلمش “بانل و آداما” ، در بخش اصلی مسابفه ای جای داده است . او پیش تر فیلمننامه نویس بود و ازجمله با عتیق رحیمی، نویسنده و کارگردانی که یکی از اعضای هیات داوران امسال است، برای نوشتن سناریوی فیلم  “نتر دام نیل” ، اخرین فیلم عتیق رحیمی با وی همکاری کرده است.

در مجموع فستیوال ۱۹ فیلم کارگردانی شده توسط زنان را در بخش های گوناگون خود گنجانده است . از جمله آنها فیلم “ژان دوباری”، ساخته “مای ون”، کارگردان و هنرپیشه فرانسوی است که در آن “جانی دپ” هنرنمائی می کند و  در شب آغاز کار فستیوال به نمایش در خواهد آمد .

البته فستیوال کن ، یکی از نخستین فستیوال هائی بود که در سال ۲۰۱۸، منشور برابری میان زن و مرد و همچنین گونه گونگی های دیگر را در فستیوال های فیلم، به امضا رساند. با این وجود اگر به تاریخچه آن بنگریم، از دید برابری نمی تواند چندان زبانزد باشد. این در حالی است که همه روزه شاهد پدیدار شدن یک کارگردان زن در فرانسه هستیم.

این گروه ۲۴% فیلمسازان را تشکیل می دهد که جای بسیار خوبی به فرانسه درمیان دیگر کشورهای جهان می دهد.

به گفته “انجمن ۵۰/۵۰” ، در حالی که ۵۰% دانشجویان مدرسه های سینما را دختران تشکیل می دهند، آنها برای آفریدن نخستین کارشان و به ویژه تامین منابع مالی آن دچار دشواری می شوند.  و اگر هم به بودجه دست یابند، میزان آن بسیار کمتر از بودجه پذیرفته شده برای مردان است . با این  وجود  می توان گفت که وضع در حال دگر دیسی است و با تغییر نسل،  شمار زنانی که با نخستین فیلمشان وارد میدان می شوند رو به افزایش است.

در این راستا”تییری فرمو”، مدیر هنری فستیوال،  در مورد چند و چون برگریدن “روبن استلوند” به ریاست هیات داوران ، گفت که در آغاز، هدف برگزیدن یک زن برای ریاست هیات داوران بوده است،  اما کسانی که شایسته این سمت بودند، آزاد نبودند. او می افزاید که البته این به معنای کاهش ارزش “روبن استلوند” نیست چرا که  فستیوال کن همواره سیاسی  بوده و “استولند” یک  گزینه ی دوم  نیست چون افزون بر دو نخل طلائی که ربوده، جوان است و سینمایش  باورمند وسیاسی  است. او همچنین انسانی راحت و بخشنده است . بنابراین دیگر اعضائی که او را همراهی می کنند، در این نحوه ی بودن، یعنی نو آوری ، تازگی و دور از  سلبریتی با او همراه خواهند شد.  آنها بیشتر بر سینما تاکید خواهند ورزید و این سبب می شود که فستیوال میان زرق وبرق و رادیکالیته رفت و آمد کند.

حال باید دید آیا بار دیگر یک زن  خواهد توانست  نخل طلا را برباید ؟ پاسخ آن را روز ۲۷ مه ۲۰۲۳ خواهیم گرفت..

«شهلا رستمی»