مهارت ها، دانش ها و ویژگی های یک استاد موفق چیست؟

هنرمندنیوز: تربیتِ پایه خانواده ها در مدارس و بعد از آن در دانشگاه ها تکمیل می‌گردد و این امر خطیر بر عهده معلمین و اساتیداست در واقع آموزش درست، کلید شکوفا کردن توانایی های انسان میباشد. در دیدگاه اندیشمندان اسلامی نقش معلم بسیار حائز اهمیت است از این رو ضرورت دارد  هر قدر که امکان دارد این افراد مورد احترام و تکریم قرار گیرند و به نیازهای آنان توجه شود چرا که اهمیت و عظمت نقش اساتید ومعلمینِ خوب بر هیچکس پوشیده نیست، با کمی تامل و مطالعه میتوان فهمید که تاریخ، اغلب به دست استادان بزرگی رقم زده شده است.

یک استاد، معلم و مربی موسیقی باید در ابتدا یک پداگوگ باشد. پداگوگ در یونان باستان به معنای راهنمای کودک، و پداگوژی دانش و هنر آموزش دادن است که با دانش روانشناسی همراه است.
پداگوگ موسیقی باید تربیت شده موسیقی باشد، شخصی آموزش دیده و رشد یافته باشد، او باید دانش ها و تخصص های لازم جهت تدریس موسیقی را  به همراه دانش روانشناسی فرا گرفته باشد تا بتواند اضطراب و استرس را از هنرجویان دور کند و آنها را به موسیقی علاقمند کند نه اینکه با تند خویی و رفتار ناشایست آنها را تحقیر و از موسیقی دور کند.
باید بتواند استعدادهای آنها را کشف و با توجه به توانایی ها و روحیه ی هنرجو یان راهکار های مناسبی برای هدایت آنها در پیش بگیرد و به سمت هنر والای موسیقی و در جهت آموزشی درست راهنمایی کند.

ویژگی های یک استاد، معلم و  مربی

ویژگیهای علمی:
احاطه ی علمی لازم بر مطالب درسی، ارائه کتاب ها و مطالب جدید و به روز بودن مطالب ارائه شده، تجربه های لازم حین تدریس، تکراری نبودن و جذاب بودن مطالب،  مطالعه  از قبلِ مطالب.

ویژگیهای اخلاقی:
حس مهربانی وهمدردی با هنرجویان، خوش خلقی وبردباری، عشق به کار خود ،تشویق کردن، ارتباط نزدیک ورازداری با دانشجویان. 
دو ویژگی علمی و اخلاقی نقش بسیارمهمی در تدریس اساتید خواهند داشت، همچنین باید شرایط تدریس را دارا باشند و علاوه برصلاحیت تدریس، صلاحیت‌های روحی روانی را نیز دارا باشند و خود را تافته جدا بافته ندانند چرا که عضوی از جامعه هستند.  
  نباید از موقعیت هایی که بر سر راه حرفه ای شان قرار میگیرد برای امیال و اهداف شخصی خود استفاده نمایند. اساتید الگوی هنرآموزان هستند، بنابراین آنها نمیتوانند و نباید به اصول اخلاقی خویش بی‌تفاوت باشند، چرا که اخلاق و عملکرد معلمین در فرایند آموزش تاثیر بسیار زیادی بر شاگردان خواهد گذاشت.
اگر آنها ویژگی های لازم را نداشته باشند و رسالتشان را به عنوان راهنما به خوبی ایفا نکنند ضربه های سهمگین و آسیب های روانی جبران ناپذیری بر هنرجویان وارد خواهند آورد. همانطور که گفتیم معلم ها نقشی اساسی و مهم در رشد همه جانبه هنرجویان بر عهده دارند باید درست اندیشیدن را به آنها یاد دهند، عزت نفس شان را بالا برده و به سوی مستقل شدن، تفکر انتقادی و نشاط علمی سوق داده تا بتوانند قوه تخیلشان را بکار گیرند و  هنرجویان شایسته ای بار بیایند و در زمینه های مختلفی پیشرفت نمایند.
یک استاد نمونه به نقش خود کاملا واقف است و به درستی به آن عمل می کند. او به عنوان یه راهنما میداند که باید به درستی مطالب را به افراد یاد دهد،
وبا تلاش و پشتکار وبا توجه به تجربیات کاری شان مهارت ها، تخصص ها و دانش های لازم را در زمینه روان‌شناسی و تعلیم و تربیت و مهارت‌های تدریس به دست آورد تا بتواند وظایف خود را به خوبی ایفا کند
بهتر است خود را محدود به جامعه شان نکنند و با دیدی وسیع و به طور مستمر خود را با آموزش های نوین و جدید در دنیا وفق دهند و به دنبال یادگیری و پژوهش باشند. یک استاد موفق، دانشجویان را متناسب با میزان تلاش و پیشرفت‌شان تشویق میکند نه آنکه در آنان غرور بیجا ایجاد نماید و یا مسخره و تحقیر کند.

آیا هر نوازنده ای شرایط تدریس را خواهد داشت؟

زمانی که از تدریس سخن به میان می آید تفکر عام گونه براین اساس است که معلمی کاری بسیار آسان است و هر کسی میتواند به درس دادن مشغول شود.
اگر بخواهیم با تفکر علمی به قضیه نگاه کنیم متوجه می شویم که تدریس موسیقی روندی بسیار پیچیده میباشد ونه تنها امر ساده ای نیست بلکه اساتید با متغیرهای متفاوتی سرو کارخواهند داشت. در فرایند تدریس دیدگاه علمی معلم و تجارب وی نقش به سزایی را ایفا می کند اما آن چه مهم تر است کل شخصیت معلم است که در ایجاد شرایط یادگیری و تغییر و تحول شاگردان تاثیرگذار است.  اگر معلم از نظریه های تدریس یادگیری شناخت دقیق و علمی داشته باشد، قوی تر و دقیق تر می تواند در ایجاد وضعیت مطلوبِ یادگیری فعالیت کند  معلم باید با هنرجوی خود ارتباط خوبی برقرار کند قدرت آنالیز قطعات موسیقی را داشته باشد، اطلاعات علمی خود را بالا برد و به روز کند از این رو نوازندگان باید بدانند که مقوله تدریس و معلمی امری فراتر از نوازندگی است و هر نوازنده خوبی الزاما مدرس خوبی نخواهد شد. اجرا کردن چندین قطعه، کتاب و یا برنده شدن در رقابت های موسیقی صرفاً به این معنا نیست که افراد به خود اجازه دهند وارد حیطه مقدس تدریس شوند زیرا مقوله نوازندگی از تدریس جداست و هر کس صلاحیت تدریس را ندارد.
برای وارد شدن به حوزه تدریس افراد باید شرایط تدریس را داشته باشند. دروس مختلف موسیقی را علاوه بر نوازندگی و تدریس یاد بگیرند همچنین در زمینه های مختلفی نظیر جامعه شناسی، روان شناسی، فلسفه،هنر و علوم مختلف دیگر اطلاعات کافی داشته باشند تا بتوانند با هنرجویان خود ارتباط برقرار کنند و هنرجویان خوبی تربیت کنند و در مسیر یک استاد موفق گام بردارند.
هر هنرجو توانایی های جداگانه ای دارد و در سنین مختلف یادگیری قدم میگذارند پس نباید با تمام هنر جویان فقط یک کتاب مشخص کارد کرد باید کتاب بزرگسالان با کودکان فرق داشته باشد.
پداگوژی یک علم است و یک استاد موفق باید با این  علم آشنایی داشته باشد و مدام اطلاعات خود را به روز کند و توانائی های خود را بالا ببرد تا بتواند شاگردان خوبی به جامعه تحویل دهد.
رفتار، کردار و عملکرد یک استاد بسیار مهم است و تاثیر به سزایی در رشد هنر آموزان خواهد داشت زیرا یک استاد مغرور، بخیل، کم سواد به طبع همین خصیایص را به شاگردان خود یاد خواهد داد و به همین منوال نسل به نسل این رویه ادامه خواهد داشت و نه تنها برای هیچ یک مفید نیست بلکه جامعه و فرهنگ را نیز به ورطه نابودی خواهد کشاند.

آیا شما استاد موفقی هستید؟خود را به عنوان یک استاد، چگونه ارزیابی می‌کنید؟

 نتیجه گیری

نقش اساتید بر انگیزه تحصیلی بسیار مهم است و ارایه یک روش تدریس مناسب توسط استاد یک عامل مهم در افزایش انگیزه است برخورد صمیمانه اساتید با دانشجو، ظاهر آراسته، شوخ طبعی و روحیه خوب استاد، انتقادپذیری، کنترل مدیریت کلاس و قاطعیت در کلاس، باعث افزایش انگیزه تحصیلی و یادگیری بهتر می‌شود. تسلط علمی استاد، ارایه مطالب جالب و کاربردی، علاقه اساتید به رشته علمی خود، داشتن اطلاعات مناسب و تشویق و تحریک دانشجویان از جمله ویژگی های مهم یک استاد موفق میباشد.
اگر اساتید بار علمی خود را بالا ببرند و قبل از تدریس خودشان نیز مدتی به عنوان کارآموز نزد اساتید برتر شاگردی نمایند تا هم اصول و روش های تدریس و نحوه برخورد با هنرجویان مختلف را یاد بگیرند و هم مهارت های خود را بیشتر بشناسند و انها را ارتقا دهند.
بدانیم که، سابقه تدریس به تنهایی نقشی مهم در فرآیند یادگیری و یادهی بازی نمی کند بلکه شیوه ارایه مطالب باعث علاقمندی دانشجویان میگردد. آنها هم میتوانند با ارائه مطالب درست و چگونگی بیان آنها، استعداد، خلاقیت، تفکر، سواد علمی و انگیزه را در هنرجویان و دانشجویان بالاببرند و هم در نُطفه خفه کنند و آنها را به نابودی و یاس بکشانند.
 
فهرست منابع

۱. عابدینی ، کمال زاده حمید ، آقامولایی . دیدگاه دانشجویان پزشکی درمورد معیارهای یک استاد دانشگاه خوب ، بندرعباس ، ایران. مجله دوماهنامه دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان ۱۳۸۹

۲. سیامیان، غفاری، علی گُل بندی، نشاد، شریفی، شهرآبی، خصوصیات یک استاد خوب دانشگاه از نظر دانشجویان. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران ۱۳۹۲

۳. حاجی آقاجانی س. مقایسه و بررسی دیدگاه معلمان و دانش آموزان درباره موارد یک معلم خوب، طب و تزکیه ۱۳۸۰

• آمی خدادادی کارشناسی ارشد موسیقی