لغزان روی شیروانی داغ

• ایوب آقاخانی برای من بیش و پیش از هر چیز معلم است. معلم بزرگی هم هست. گواهی دادن فایده­ای اگر داشته باشد، رک بگویم که معلم بی­رقیبی هم هست بین کسانی که درام درس می‌­دهند. می‌تواند بی­تلاشی محسوس، نگاه دانشجویانش به زندگی را از بنیان تغییر دهد و از درام به زندگی نقبی بزند.
• اما ربطش به اجرایی که بر صحنه دارد. خب این از یادم نمی­رود که او در بهترین کارهایش، همیشه گوشه­‌ی چشمی به استناد اجتماعی و تخاطب با بیننده­ی امروزی داشته است. به عبارت دیگر معتقدم دغدغه و دلمشغولی آموزگارانه­ی آقاخانی او را واداشته این متن را در این سال و دوران کار کند؛ به­ویژه که همیشه می­گفت آن را بیش از هر نمایشنامه­‌ی دیگری می­‌پسندد. پیداست که فکر می­کرده بالاخره وقتش رسیده. حالا تلاش ملموس کارگردان برای همخوان کردن «گربه­ای روی شیروانی داغ» با جهان زیسته­ی بشر ایرانی این زمانه، و توازی موقعیت­های شاهکار تنسی ویلیامز با آنچه بین من و شما می‌گذرد، چیزی نیست که مخاطب پیگیر «نگیرد».
• جایی از نمایش هست که بحث محوری و تماتیک دروغ اوج می‌­گیرد. بریک(همان که در اقتباس سینمایی ماندگار ریچارد بروکس، پل نیومن فقید بازی­اش می­کرد) پدر را به نمایندگی از تمامی خانواده­ی ازهم­پاشیده­اش شماتت می‌­کند که با دروغ همراه شده. اسکیپر به سمت تماشاگران می‌­آید و نور جایگاه تمایشاگران روشن می­شود. حیران می­‌مانیم که بازیگر روی صحنه چرا از وضوح خارج شده. راستی ویلیامز با آن همه فاصله‌­ی زمانی و مکانی از ما نمی­‌گوید؟! این اواخر در کمتر نمایشی، تمهید کارگردانی را این همه باشکوه یافته­ام.
• بازی­های نمایش تقریباً همگی روی یک موج سوارند. در بین هفت بازیگر نمایش، کسی از جاده بیرون نمی­‌زند و همه در یک مسیر حرکت می­‌کنند. غلو تعمدی و یکدستی در بدن و نگاه­شان هست که تعقیب اجرا را دلپذیر می­‌کند، البته به ­استثنای بهترین بازیگر نمایش، جناب فرید سجادی حسینی. اقتضای نقش پدربزرگ با آن فربگی و تبختر، چیز دیگری است. به‌­تناسب هم اجرا شده.
• طراحی لباس «شیروانی داغ» را سخت بشود از یاد برد. کاری بسیار راهبردی و نامحسوس از مقدی شامیریان. هدف­گذاری مشخصی دارد و نتیجه هم می­‌گیرد.
• متن سترگ ویلیامز مثل هر اثر ماندگار دیگری، از زمان فرا می‌­رود و این یعنی رویارویی با آن، می­‌تواند ضرورت و ایجابی فارغ از این اجرای بخصوص هم باشد؛ گواینکه این اجرا موفق شده خروجی استاندارد و هارمونی جذابی از اجزای مختلف نمایشی را روی صحنه خلق کند.
• طراحی دوسویه و امکانی که سالن استاد سمندریانِ ایرانشهر، برای تغییر جایگاه تماشاگر به گروه اجرایی می‌­دهد، این بار در بافت کارگردانی آقاخانی خوش نشسته و دیگر نمی‌­شود نمایش را بی­نگاه تماشاگران به آن سوی سالن و همدیگر تجسم کرد. طراحی دکور هم به یاری آمده و حفاظ بین دو سطح صحنه و میزانسن­‌هایی سخت اما دقیق، گویی امتداد ترس صاحب اثر است از آنچه بر ما می‌­گذرد. واسطه­ی متنی امریکایی از نیمه‌­های قرن بیستم اینجا بیشتر می‌­شود دستاویز.
• با این توضیحات نمی­‌شود از پیشنهاد این نمایش و دیدارش گذشت.

نویسنده: امیرعطا جولایی