طراح لباس باید آرشیو تصویر ذهنی غنی داشته باشد

 عباسعلی اسکتی|

هنرمندنیوز: آیلین بایراک، متولد بیست و هشت مهر هزار و سیصد و شصت و نه، تهران، طراح لباس و کارشناس ارشد کارگردانی تئاتر، از نمایش‌های او به عنوان طراح لباس می‌توان به نمایش «سگ‌های مرده»، نمایش «مصائب یک رقصنده پاپتی»، و نمایشنامه خوانی « نوستالژی» اشاره کرد، همچنین مدتی پیش با نمایش «باغ وحش شیشه ای» اولین تجربه کارگردانی اش را داشته است، با آیلین بایراک که این روزها طراحی لباس «پنجره‌ای رو به آسمان» را روی صحنه دارد گفتگویی کوتاه داشته ایم که با هم می‌خوانیم.

چرا هنر و چرا از این همه هنر طراحی لباس را انتخاب کرده‌اید!؟

یک بخش هنر ذاتی است و یک بخش اکتسابی، اولین بار در پنج سالگی بود که نقاشی من مورد تحسین خانواده‌ام قرار گرفت، یک کاریکاتور از همسایه مان کشیده بودم و آنجا اولین بار بود که احساس کردم به تصویرسازی علاقه دارم، هر چند هیچوقت دنبال آن نرفتم که بخواهم نقاشی را به صورت آکادمیک آموزش ببینم، دلیل اینکه چرا بین این همه رشته طراحی لباس را انتخاب کرده‌ام این است که من آدمی هستم که خیلی پیگیر دنیای مد و فشن هستم، دائما در حال به روز کردن اطلاعاتم هستم، مطالعه می‌کنم، عکس می‌بینم و کالکشن‌های مختلف طراح‌های لباس خارجی را سرچ می‌کنم، آنچه که من را به طراحی لباس علاقه مند کرد این نبود که بخواهم بروم یک مزون بزنم یا لباس شب و لباس عروس طراحی کنم، چیزی که بیشتر برای من هیجان انگیز است و لذت دارد لباس‌هایی است که در تئاتر استفاده می‌شود چون سبکی که من کار می‌کنم با سبک رئال و لباس عموم جامعه خیلی متفاوت است، پس تنها جایی که کمی می‌توانستم از این خلاقیت استفاده کنم در صحنه تئاتر بود، چون خیلی دستم بازتر بود برای اینکه بخواهم چیزهای جدید را خلق کنم و در معرض نمایش عموم قرار بدهم.

طراحی لباس در اجراهای امروز تئاتر به چه جایگاهی رسیده و چقدر به آن اهمیت داده می‌شود؟

متاسفانه هم لباس و هم طراحی لباس در جایگاهی که باید قرار بگیرد قرار نگرفته است، خیلی از افراد هستند که به لباس در کارهایشان اهمیت چندانی نمی‌دهند، خیلی کارها بوده که نویسنده و کارگردان روی حساب تجربه آمده اند و لباس را هم خودشان طراحی کرده اند، من خیلی می‌بینم که یک سری بازیگرهای تئاتر هستند که همزمان در هر کاری بازی می‌کنند طراحی لباس را هم خودشان انجام می‌دهند! خودشان را طراح لباس می‌دانند، شاید از روی تجربه آدم به یک سری از فاکتورها برسد اما تکلیف آن افراد آکادمیک و دانش آموخته آن رشته چه می‌شود؟ من همیشه می‌گویم در حق لباس در تئاتر همیشه ظلم شده چرا که وقتی یک تئاتر روی صحنه می‌رود یا حتی یک فیلم که روی پرده سینما است از همه نظر نقد می‌شود اما ما هیچ نقد کننده‌ای راجع به طراحی لباس به صورت آکامیک نداریم که علم آن را داشته باشد.

در دانشگاه‌ها چطور، علاقه مندی به این رشته رشد داشته است؟

با پیشرفت تکنولوژی و دنیای مدرن به تعداد افرادی که به این رشته علاقه دارند خیلی اضافه شده و در کنار دانشگاه و دانش آموخته‌های دانشگاهی، موسسات و آموزشگاه‌های خیلی زیادی هم داریم که الان این رشته را آموزش می‌دهند، شاید در گذشته ما می‌دیدیم که خانم‌ها بیشتر سمت این رشته می‌روند ولی امروز می‌بینیم آقایان هم خیلی به این رشته علاقه دارند، به سمت آن می‌رود و خیلی هم موفق هستند.

این رشته از لحاظ درآمدی رضایت بخش است؟

بنا به شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه تمامی مشاغل دچار بحران هستند و رکود درآمدزایی در تمامی شغلها دیده می‌شود، در محیط کاری ما با توجه به تحریم‌هایی که وجود دارد خیلی از متریال‌ها را به سختی می‌توانیم پیدا کنیم و اگر هم پیدا کنیم با اختلاف قیمتهای چشمگیر است، به قدری هم این اختلاف قیمت‌ها ماه به ماه زیاد و زیادتر می‌شود که به نقطه‌ای می‌رسیم که واقعا از این نظر که بخواهیم روی چیزی که تولید می‌کنیم قیمت بگذاریم دچار مشکل می‌شویم چون باید به فکر این هم باشیم که افرادی که تقاضا دارند و می‌خواهند خرید کنند توان مالی آن را داشته باشند.

چه ویژگی‌هایی را در طراحی لباس در نظر می‌گیرید؟

به طور کلی در حال به روز کردن اطلاعاتم هستم، سعی در وسیع کردن دامنه اطلاعاتی‌ام دارم که از مد عقب نیفتم، چیزی که در طراحی لباس در تئاتر برای من اهمیت دارد این است که قبل از این که بروم جلسه تمرین و کار را ببینم، متن را مطالعه و تحلیل کنم، هر کدام از کارکترها را مجزا برای خودم طبقه بندی می‌کنم، تحلیل و روانکاوی می‌کنم، فضای کار از نظر زمانی و فضای فکری کارگردان در طراحی لباس تئاتر برای من خیلی اهمیت دارد.

برای به روز بودن، خلاق بودن و متفاوت بودن چه کارهایی انجام می‌دهید؟

یکی از فاکتورها مهمی که  طراح لباس باید داشته باشد این است که باید آرشیو تصویر ذهنی غنی داشته باشد، لازمه این کار این است که مجلات مد را دنبال کند، فیلم زیاد ببیند و از دنیای مد و فشن عقب نباشد، کالکشن‌های طراحان مد دنیا را نگاه و به دیتیل آنها توجه کند.

به تازگی تجربه اولین کارگردانی؟

من دانش آموخته رشته کارگردانی تئاتر هستم، همانطور که در جواب سوالهای قبل هم گفتم به بیشتر رشته‌های هنر علاقه دارم و در زمینه کارگردانی هم این قضیه صادق است، درحال حاضر هم در پروسه تولید یک کار هستم.