صنم نافع: ادبیات هر دوره از دل اتفاقات همان روزگار بیرون می آید

چه ویژگی هایی را برای ترجمه  یک اثر ادبی که مخاطب با آن ارتباط برقرار کند لحاظ می کنید و آیا در هنگام سرودن شعر نیز ویژگی ها را لحاظ می کنید؟

در  رابطه با ترجمه، معمولا خودم را جای مخاطب می گذارم و کتاب هایی با موضوعات روز که هم کشش دارند و هم بار ادبی را انتخاب می کنم، معمولا سمت روایت های روان می روم که هم ترجمه اش برای خودم آسان تر باشد و هم خواندش برای مخاطب، اما در میان ترجمه ها بعضا به ترجمه آثار سنگین تر نیز پرداخته ام، متاسفانه یا خوشبختانه امکان انتخاب در شعر، برای شاعری که سفارشی نویس نیست وجود ندارد، حداقل اینکه تا به حال برای من وجود نداشت است، هر شعری که در من جاری شده جوشش بوده، چه جوشش هایی که مهر تایید خورده و در کتابهایم ثبت شده و چه جوشش هایی که مشق شعر بوده و بعد از نوشتن کنار گذاشته شده است.

وضعیت کلی ادبیات امروز را نسبت به چند دهه قبل چگونه می بینید؟

من چند دهه قبل در دل فضای ادبیات نبوده ام که بخواهم آن را با حالا مقایسه کنم اما گاهی فکر می کنم همین در دل فضای ادبیات نبودن شاید بهتر هم باشد، اینکه با آثار سر و کار داشته باشید و نه اشخاص، اگر منظورتان آثار تولید شده در حال حاضر و چند دهه گذشته است، در حال حاضر آثار بیشتری ارائه می شوند و البته انصافا بعضی از آنها نیز فاخر هستند، ادبیات هر دوره از دل اتفاقات همان روزگار بیرون می آید پس طبیعی است که ادبیات چند دهه قبل ایران با جنگ و انقلاب پیوند خورده باشد و ادبیات بعد از آن‌ با موضوعاتی که بعد از آن با آن مواجه بوده ایم، این موضوعات شامل مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و… می شود.

آیا از جامعه  ادبی امروز چهره هایی خواهیم داشت که نسل های آینده کارهای آنها را دنبال کنند؟

امیدوارم که چهره و یا حتی چهره هایی باشند که نسل های آینده از آنها یاد کنند اما من صلاحیت پیش بینی و انتخاب سلیقه ای بین ادبا را ندارم، هرچند روند رشد، زیست هنری و آثار هر ادیبی تا حدودی می تواند چشم اندازی ایجاد کند.

در حال حاضرر در کشور ترکیه زندگی  می کنید، فضا و تاریخ هنری و ادبیات آنها چقدر شبیه ما است؟

من بیست سال است که هم در ایران و هم در ترکیه زندگی می کنم و شاید علت اینکه در هر دو کشور احساس راحتی می کنم اشتراکات فرهنگی بین دو کشور است.

و از فعالیت های خودتان در آنجا صحبت کنید.

ایران و ترکیه دو کشور همسایه که بسیاری از وقایع تاریخی شان با هم پیوند خورده، از گذشته تا به امروز به ادبیات یکدیگر علاقه داشته اند و متون فراوانی از ترکی استانبولی به فارسی و از فارسی به ترکی برگردانده شده‌ است، در خصوص سایر هنرها نیز همینگونه است مثلا به واسطه فعالیت های خودم شاهد بسیاری از کارگاههای ساخت سازهای ایرانی هستم، اساتیدی که موسیقی ایرانی آموزش می دهند، اساتیدی که قالی بافی، صنایع دستی و… آموزش می دهند، این علاقه بر عکس در ایران نیز نسبت به فرهنگ و هنر ترکیه  مشاهده می شود، اخیرا دو کشور  فعالیت های زیادی در رابطه با ساخت فیلم های مشترک، هم خوانی و هم نوازی ایجاد کنسرت های مشترک و … داشته اند که به نظرم با این روند رشد مهاجرت به ترکیه این موضوع گسترده تر هم خواهد شد، در زمینه ادبیات به نظر من در حال حاضر پتانسیل بالایی برای ترجمه آثار فارسی به ترکی استانبولی وجود دارد که این امر مترجمان کاربلدی را می طلبد که متاسفانه تعدادشان کم است و بودجه ای نیز به این امر اختصاص داده نمی شود.

چه موردی از ادبیات امروز شما را سر ذوق می آورد و چه نکته ای شما را غمگین می کند؟

آن قسمتی از ادبیات که من با آن درگیرم شعر است که خوشبخانه غم و شادی توامان دارد و شادی مضاعف هنگامی است که شعر به گوش مخاطب خوش می نشیند، هر نویسنده ای وقتی مخاطب را از خود راضی ببیند خوشحال است، منظورم از مخاطب هم مخاطب عام است هم مخاطب خاص که از نظر من هر دو ضروری هستند، چیزی که بسیار غمگینم می کند علاوه بر رنجی که معمولا هر شاعری برای خلق اثر متحمل می شود، فساد در جامعه ی ادبی است، وقتی می گویم فساد منظورم هر نوع فسادی است از تبعیض و زد و بند و مافیا بازی و نقض حقوق زنان گرفته تا توهم، دروغ، تعرض و..

به زودی از شما شاهد کتاب تازه ای خواهیم بود و از برنامه های پیشرو برای  سال تازه بگویید.

دو کتاب جدید در سال آینده به مخاطبانم هدیه خواهم  داد، مجموعه شعرم با نام «من هیچ وقت دختر خوبی نبوده ام» و ترجمه یک کتاب از خانم «تومریس اویار» تا قبل از ورود به سال نود و نه ذهن من برای برنامه ریزی کد بندی شده بود اما این سالهای بیماری و زندان که هر کداممان تک تک تجربه کرده ایم این کد بندی را به هم ریخته است، حالا فقط حرکت می کنم و‌ معتقد  هستم اگر قدم ها را کوچک اما صحیح بردارم قطعا نتیجه خواهم گرفت، اگر با موانعی شبیه موانع سالهای قبل مواجه نشویم دو کتاب در ایران خواهم داشت که قصد دارم برایشان در ترکیه هم جشن امضا بگیرم، همچنین کافه هنری که به کمک دوست خوبم خانم رویا یعقوبی که خودش آرتیست چیره دستی است تاسیس کرده ایم، وارد فاز دوم فعالیتش خواهد شد.

عباسعلی اسکتی