زنان سینما، زن در سینما به بهانه آغاز فستیوال کن

هنرمندنیوز: در آن سال ” آسیا آرجنتو”، هنرپیشه سینما، بر روی صحنه از تجاوزی که این مرد حاکم بر دنیای سینما به او، که ۲۱ ساله بود، در سال ۱۹۹۷، در فستیوال کن انجام داد، پرده برداشت. اوگفت که این فستیوال شکارگاه وی بوده است. سپس جریان “می تو” جان گرفت و هشتاد ودو  زن هنرپیشه و کارگردان سینما، بر روی پله های فستیوال کن گرد آمدند تا دلزدگی خود را  از استثنا در حقشان در دنیای سینما  بیان کنند چرا که آنها معرف ۸۲ فیلمی بودند که در مجموع در تاریخ فستیوال، از سال ۱۹۴۶، سال آغاز کار فستیوال،  به این سو در بخش مسابقه ای به نمایش در آمده اند در حالی که شمار مردانی که پله های کاخ فستیوال را بالا رفتند، ۱۶۸۸ نفر بوده است.  در وافع سقوط “هاروی وینشتاین” و محکومیت وی به ۲۳ سال زندان سراغازی شد برای جدی گرفتن و  اهمیت دادن به وضع زنان در سینما.  چرا که تا آن زمان، این رفتارهای ناشایست به چند مورد نسبت داده می شد، اما سر بر آوردنش از هالی وود شوک بزرگی را به وجود آورد. سه ماه پس از ماجرای “وینشتاین” و اوج گیری جنبش “می تو” (من هم)، یک میلیون حساب “می تو” بر روی توتیتر پدیدار شد.  موجی که به  مصونیت تجاوز کنندگان پایان داد.

پس از آن در سال ۲۰۲۱، سه زن،  “کلوئه زائو” با فیلم “کوچ نشینی”، جایزه اسکار، “ادری دیوان” با فیلم “رخداد”، شیر طلائی ونیز و “ژولیا دوکورنو”، با فیلم تیتان، جایزه نخل طلای فستیوال کن را ربودند. آین سه زن در یک سال سه جایزه مهم سینمائی را درو کردند در حالی که پیشگامان آنان ۵ جایزه را طی پنجاه سال ربوده بودند.

 

البته، در فرانسه، گرچه جنبش “می تو”، به دلایل فرهنگی وسنت های دلفریبی رایج در این کشور، آز آن جائی  برخوردار نشد که این جنبش در کشورهای آنگلو ساکسون به دست آورد، اما در میان رنانی که  در بخش های محتلف سینما کار می کردند، نیروئی به وجود آورد که درسال ۲۰۱۸،  به شکل گیری گروهی به نام ۵۰/۵۰  انجامید که به ابتکار حدود صد زن برای عملی کردن مواضعی که بیان می شد، بر پا گردید. افزون بر دادن راهکارهائی برای پایان دادن به رفتارهای ناشایست و مبارزه با آنها، این گروه بر نبودن برابری در حرفه سینما میان زنان و مردان انگشت نهاد چرا که به هنگام آموزش در مدرسه های سینما، شمار دختران و پسران برابر است، اما پس از پایان تحصیل، تنها ۵۰% به سوی فیمسازی می روند و بازهم تنها ۳۶% آنان نخستین فیلمشان را می سازند. اما باز هم ۲۵% این شمار در بازار کار می مانند.  این درحالی است که از چند سال پیش براری شمار زنان و مردان در مدرسه های سینما اجباری شده است.  گفتنی است که از سال ۲۰۱۸ به این سو، ۱۵۶ فستیوال در سراسر جهان منشوری را به امضا رسانده اند که بر مبنای آن برابری را در گزیشن فیلم های زنان و اعضای هیات های داوری خود رعایت کنند.

 

چرا رعایت برابری  می تواند برای سرمایه گذار سود مند باشد ؟

کشور سوئد که ۲۰ سال از کشورهای دیگر پیشی داشته، امسال ۴۳ فیلم از فیلمسازان زن را در فستیوال استکهلم به نمایش در آورد. این رعایت برابری البته شامل فیلم هائی  نمی شود که برای نمونه در فستیوال برلن، در سال ۲۰۲۱، نشان داده شدند. فستیوال برلن   تنها فیلم های ۵ زن را در بخش مسابقه ای خود گنجانده بود که شامل ۲۳ فیلم می شد.  سال گذشته، فستیوال کن نیز  فیلم چهار زن را در بخش مسابقه ای خود داشت که یکی از آنها نخل طلا را از آن خود کرد.

امسال نیز نام چهار فیلمساز زن در بخش مسابقه ای فستیوال کن دیده می شوند که عبارتند از : “والریا برونی تدسکی”، ” کلر دنی”، لئونور سرای” و “کلی رایچاردت” .

“کلی رایچاردت”، کارگردان آمریکائی، نامزد دریافت جایزه کالسکه طلایی در جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲ از سوی بخش پانزده ی کارگردانان شده است. او بدین ترتیب،جانشین استاد بزرگ سینمای مستند،” فردریک وایزمن”  می شود که سال گذشته در مراسم گشایش این بخش،  جایزه کالسکه طلائی را دریافت کرد. تندیس کالسکه طلائی اثر نقاش و تندیس گر، لیلی لو گوولو،  است.

به گفته  “گیت شینیوس”، رئیس فستیوال استکهلم، علت شمار اندک سینماگران زن، نبودن خواست و پافشاری برای برگزید فیلم های آنان است. به گفته وی ، فستیوال ها می بایست از خود دلاوری نشان دهند و تغییر در عادت های خود به وجود آورند. در کنار این تصمیم، مسئله بودجه مطرح می شود. باز هم در سوئد، تحمیل برابری در دادن بودجه هم انجام می گیرد. برقراری این برابری کاری است که همچون سیاست های دیگر می بایست به شکل قانونی انجام گیرد. جایزه هائی که زنان به دست می آورند، دلیل بسیار خوبی برای نشان دادن این است که سرمایه گذاری بر روی فیلم زنان سود آور است. در فرانسه، مرکز ملی سینما،  برای تشویق تهیه کنندگان به سرمایه گذاری در فیلم زنان، جایزه تعیین کرده است . میزان این جایزه، دادن ۱۵% بودجه بیشتر به فیلم زنان است.  اما گرچه این مبلغ  بزرگی است،  با این وجود از هر شش فیلمی که ساخته می شد، یکی ساخته یک زن بود.  این رفم در سال ۲۰۲۰ به یک فیلم در برابر سه فیلم ساخته شده توسط مردا ن رسید که  این رفم کمی امیدوار کننده است.

از اهمیت بودجه سخن رفت. دست کم در فرانسه، در سال ۲۰۲۰، به یک کار گردان مرد حدود ۴ میلیون یورو و به یک کارگردان رن حدود ۲ میلیون یورو  بودجه داده شده است.  بدین ترتیب می بینیم که به زنان حدود ۴۱% کمتر بودجه داده می شود.

زنان کارگردان بودجه کمتری دارند و به همین نسبت، بازیگران زن هم ۴۰% کمتر از بازیگران مردحقوق می کیرند.

این مبارزه همچنان ادامه دارد و تا امروز ثابت شده که بدون برقراری معیارهای برابری، این کار به تنهائی انجام نخواهد گرفت. دیگر این که باید به زنان نیز اجازه داده شود که فیلم های پیپش پا افتاده بسازند همانگونه که بیشتر فیلم های ساخته شده توسط مردان اگر پیش پا افتاده نباشد، شاهکار هم نیستند.

حال اگر در زمینه کارگردانی گامهای بسیاری برای برابری برداشته می شود و در زمینه فیلمنامه نویسی و مونتاژ هم زنان کما بیش راهی را پیموده اند، در زمینه های فنی، از جمله صدا برداری و میکساژ شمارشان بی نهایت اندک است. برای نمونه، تنها جایزه “سزار”ی  که برای میکساژ به یک زن داده شد،  در سال ۲۰۱۴ بود.

شاید یکی از کارهای دیگری که می بایست انجام بگیرد این است که به هیچ زنی نباید گفته شود که این یک حرفه مردانه است. چون حرفه ها، به ویژه در سینما، جنسیت ندارند.

تنها زمینه ای که برابری در آن جا افتاده، ساختن سریال است. در این زمینه، زنان در همه رده ها حضور پر رنگی دارند وگلیم خود را بسیار خوب از آب بیرون می کشند.

می توان گفت که، پس از انقلابی که “می تو” به وجود آورد، زمان  مبارزه واقعی برای دست یابی به برابری و ثابت کردن توانائی های زنان فرا رسیده است.

حال ببینیم آیا زنان، علیرغم شمار اندکشان، در  مسابقه برای ربودن نخل طلا در  ۷۵ مین فستیوال کن، پیروز بیرون خواهند آمد ؟ پاسخ به این پرسش در روز ۲۸ مه، در پایان فستیوال داده خواهد شد.

“شهلا رستمی”