تئاتر تک‌نفره به مثابه نبرد بازیگر با خودش!

هنرمندنیوز: به گواه تاریخ نمایش، اولین نمایش و تئاترها با یک بازیگر به روی صحنه اجرا می شدند و به تدریج بر تعداد بازیگران افزوده شد اما نمایش تک نفره را می توان هنوز به عنوان شاخص بازیگری در نظر گرفت. تئاترتک نفره یا منودرام یعنی نبرد بازیگر با خودش روی صحنه. تئاتر تک نفره یعنی حرکت روی لبه تیغ. با کوچکترین لغزش، بازیگر به قعر”دره نا بازیگری”سقوط می کند. ایستایی او برای نشان دادن قدرت بدنی و تمرکزش همچون کشمکش کشتی گیری با یک حریف خیالی است. حریفی که از ذهن خود می زاید و با نفس خود به آن جان می بخشد. حریفی که خودش را یکبار دیگر در آن متولد می کند و باز همچون ماری دو سر در دل خود می پیچد.

شاید برای هر یک از هنرمندان جوانی که قصد دارند دنیای بازیگری را ادامه دهند، بازی در نمایشی تک نفره جذاب باشد، ولی پیش از آن باید گفت بازیگر نمایش‌های تک نفره تنها یک بازیگر نیست بلکه او باید از تمام ظرفیت‌های محیطی و حتی بدنی و بیانی خود در راستای به تصویر کشیدن لشکری در صحنه استفاده کند. این مقوله نیازمند پیگیری مهارت‌های مختلف بازیگری است. در این نوع از نمایش باید بیش ازحد متعارف از مهارت‌های بازیگری سود جست.

نخستین امر برای تداوم ریتم اثر دراماتیک، تمرکز بازیگر است. چنانچه بازیگر نمایش‌های چند پرسوناژ، تمرکز خود را از دست بدهد، دیگر بازیگران، این خلاء را جبران می کنند اما در نمایش تک نفره خلاء، هر آن، بزرگتر و بزرگتر می شود و دامنه آن تا مهارت‌های بیانی، بدنی و حتی دیالوگ‌های از برشده بازیگر نیز ادامه پیدا می کند. بنابراین نخستین رکن بازی در نمایش‌های تک نفره حفظ تمرکز است.

در مرحله دوم قدرت بدنی بازیگر قابل توجه است. اینکه سیالیت زمانی و مکانی اثر در جریان مهارت‌های بدنی بازیگر استفاده شود. حرکات پانتومیم، پرفورمنس، بازی با سایه یا حتی نوعی از حرکات ژیمناستیک که در دیدگاه‌های تئاتر مدرن همچون بیومکانیک میرهولد مطرح میشود، قابل تامل است . بازیگری که دارای مهارت‌های کامل بدنی است، بی آنکه حتی دیالوگی را بر زبان براند، میتواند ساعت‌ها مخاطب را با خود همراه کند. هرچند نمایش اساسا نمایش تک نفره نیست اما قابلیت‌های بدنی بازیگران برای درک موضوع، مثال قابل تاملی است.

در مرحله سوم دیالوگ یا بهتر است بگوییم منولوگ، اهمیت دارد. منولوگ توانایی بیانی بازیگران را تاکید می کند.

خارج از این نوع تواناییها باید به شیوه درک نقش و درک متن از سوی بازیگر نیز اشاره کرد، زیرا بازیگری که نتواند متن نمایش‌های تک نفره را به درستی درک کند؛ در یک باتلاق کوچک اما عمیق گرفتار آمده، زیرا بازیگر دیگری در صحنه وجود ندارد تا او را به سمت درست هدایت کند. بنابراین درک نقش و درک دیالوگ‌ها و منولوگ‌ها برای این نوع تئاتر اهمیت خاصی دارد. در غیر این صورت نمایش دچار شعارزدگی، خاطره گویی و… میشود اما اگر با قدرت، انرژی و خلاقیت کافی روی صحنه برود حتی از نمایش‌های پرزرق و برق نیز پیشی می گیرد.

•  داریوش نصیری
•  نویسنده، بازیگر و کارگردان