جنگ و ادبیات پایداری (ادبیات دفاع مقدس)

هنرمندنیوز: جنگ پدیده ای اجتماعی است که در زمانها و مکانهای متفاوت اشکال مختلفی به خود گرفته است. این پدیده ی اجتماعی بر سایر نهادهای اجتماعی اثرات شگرف گذاشته است. موضوع مهمتر این است که زبان به عنوان پدیده ای اجتماعی در رسانیدن اخبار جنگ به سایر انسانها نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. تعریف جنگ از دیدگاه متخصصان بسیار دشوار است. تاریخ نگاران، دانشمندان علوم سیاسی و جامعه شناسان تعریف های محدودی برای جنگ ارائه کرده اند. جنگ کاربرد منضبط و مرگ آفرین توسط گروهی از مردم علیه گروهی دیگر تعریف می شود در این میان جامعه ای که مورد تهاجم واقع شده است مفهوم پایداری فردی و اجتماعی را درک می کند. شکل گیری این مفهوم به شکل گسترده تبدیل به فرهنگ پایداری و مقاومت در میان مردم می شود. مسئله ای که ماندگاری فرهنگ مقاومت را در تاریخ یک ملت و در اذهان عمومی سبب ساز می شود، استفاده از زبان ادبی است.

در حقیقت ادبیات به دو دلیل، دارای ماهیتی اجتماعی است.

۱- به دلیل ارتباطش با نویسنده و شاعر که موجودی اجتماعی است و در بطن اجتماع و ارزشهای حاکم بر آن زندگی می کند.

۲- به دلیل ارتباط ادبیات با زبان،که آن نیز پدیده ای اجتماعی است. پس ادبیات می تواند نمایشگر دقیق رخدادهای اجتماعی باشد که در برهه ای از زمان در زندگی، اندیشه و باور مردم ریشه دوانده است. ادبیات پایداری بخشی از ادبیات ایرانی است که هنگام پایداری مردم ایران در برابر کشور مهاجم پدید آمده و بیانگر وقایع و اتفاقات جنگ به زبان ادبی  میباشد.

پدیده جنگ تحمیلی هشت ساله (ایران و عراق )، بزرگ­ترین رویداد کشور ما در طول سه دهه اخیر به حساب می‌آید. این جنگ با جوهره تدافعی و آزادی‌خواهانه، تأثیرات شگفت‌آوری بر جوانب گوناگون زندگی اجتماعی، سیاسی، مذهبی، فرهنگی، ادبی و حتی شخصی مردمان این مرز و بوم بر جای نهاد. در همان روزهای اولیه جنگ، هنرمندان، شاعران و نویسندگان، رسانه ها هم برای اینکه از قطار مدافعان کشور عقب نمانند، دست به کار شدند که حرکت مقدسشان منجر به پدیدار شدن ناب‌ترین آثار هنری وادبی شد که خود به خود می‌تواند بخش مهمی از تاریخ هنر و ادبیات کشور ایران باشد.

از آن جای که جنگ یک رویداد اقتصادی و اجتماعی مهمی است در تولیدات فرهنگی آن جامعه بازتاب می­یابد و تأثیر خود را در ذهنیت انسان­ها می­گذارد.ازجمله تولیدات هنری است که می­تواند نمایانگر باورها، ارزش­ها و دیدگاه­های مردم یک جامعه نسبت به امور مختلف نیز باشد. بنابراین می­توان انتظار داشت که جنگ­های یک ملت در تولیدات هنری آن جامعه اعم از ادبیات، نقاشی، موسیقی، تئاتر و سینما  جلوه­گر شود که البته این امر در طول تاریخ خود را در حماسه­ها و سایر آثار ادبی و هنری هر ملتی نشان داده است. احیاء و زنده نگاه داشتن ارزش­ها، نیازمند یادآوری و تأکید اجتماعی بر آن­هاست و این امر جز با اهتمام رسانه­های ارتباطی درجامعه انجام نمی­گیرد. ازمیان رسانه­های ارتباطی، کتاب به دلیل ماندگاری،  تأثیرگذاری قدرتمندی بر اذهان مخاطبان خود دارد، از این رو کتبی که در این حوزه تدوین می­شوند، در ترویج فرهنگ ایثار در جامعه نقش به سزایی دارند.

پدیده دفاع مقدس می‌تواند به تنهایی کتاب قطوری از ﺩﺍﻳﺮﺓﺍﻟﻤﻌﺎﺭف انقلاب اسلامی باشد و دارای غنا، شور و نشاط، بالندگی، حوادث، رویدادها و رخدادهای عبرت­آموز تاریخی، اسلامی و انسانی است که خود به عنوان یک جریان فکری در ادبیات جا باز نموده و در تقسیم‌بندی ادبیات معاصر ما برای آن نوعی امتیاز و برجستگی‌ها قائل شده‌ایم. دفاع مقدس ﻳﻜﻲ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‌ﻫﺎی اﻳﺜﺎر و ﺷﻬﺎدت اﺳﺖ ﻛﻪ ادﺑﻴﺎت ﭘﺎﻳﺪاری در آن ﺟﻠﻮه‌ای ﺑﺎرز ﻳﺎﻓﺖ. ادﺑﻴﺎت دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ﺷﺎﺧﻪای از حوزه ادﺑﻴﺎت ﭘﺎﻳﺪاری اﺳﺖ که بصورت شـﻌﺮ، ﻧﻤﺎﻳﺶ‌ﻧﺎﻣﻪ، داﺳﺘﺎن،  ﮔﺰارش، وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﻪ، گونه رواﻳتی (ﻣﺎﻧﻨﺪﻛﺎرﻫﺎی ﺷﻬﻴﺪ آوﻳﻨﻲ ) و ﺳﺎﻳﺮ گونه‌های‌ ادﺑﻲ حول محور ﻣﺒﺎرزه اﻧﺴﺎن ﺑﺎ  ﺑﻴﺪادﮔﺮی و ﺳﺘﻢ اﺳﺖ  و  ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺟﻨﮓ که ﺳﺮاﺳﺮ از  اﻳﺜﺎر و ﺷﻬﺎدت اﺳﺖ، ﺳﺮﺷﺎر از زمینهﻫﺎی ﺳﻴﺎﺳﻲ، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، ﻣﻌﻨﻮی و اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ میﭘﺮدازﻧﺪ.

ﻳﻜﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻧﻘﻠﻲ، ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻱ است که شامل:

۱- ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻱ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ

۲- ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻱ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭﻱ

۳- ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻱ ﺷﻔﺎﻫﻲ

ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻱ ﺷﻔﺎﻫﻲ خود ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻮﻉ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ: ﺍﻟﻒ) ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺧﺎﻡ  ﺏ) ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻭﻳﺮﺍﻳﺸﻲ ﺝ) ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺗﺪﻭﻳﻨﻲ ﺩ) ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ

ﺍﻟﻒ) ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺧﺎﻡ: ﻛﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺧﺎﻃﺮﺍﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮔﺮ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻭﻳﺮﺍﻳﺸــﻰ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺍﻏﻼﻁ ﻭ ﺍﺑﻬﺎﻣﺎﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ.

ﺏ) ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻭﻳﺮﺍﻳﺸﻲ: ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻭﻳﺮﺍﻳﺸﻲ، ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺭﺍ ﻭﻳﺮﺍﻳﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ. «ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺻﻴﺎﺩ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ»، «ﺟﺎﺩﻩﻫﺎﻱ ﺳﺮﺑﻲ» و… ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺧﺎﻃﺮﻩﻫﺎ اﺳﺖ.

ﺝ) ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺗﺪﻭﻳﻨﻲ: ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﺍﺗﻲ است ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺁﻥ، ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﻩﮔﻮﻳﻲ ﺧﺎﻃﺮﻩﮔﻮ، ﻭ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ، ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮﻩﮔﻮﻳﻲ ﻭ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺸﺶ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ.

د) ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ : در تقسیم بندی مهمتر از بقیه میباشد ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺧﺎﻃﺮﻩ، ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮔﺮﺍﻥ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. ﻛﺘﺎﺏ «ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻣﻦ» ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻣﺘﻔﺮقه ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ  ﺍﺳﺖ. ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﺷﻜﻞ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺟﺪﻱ ﻭ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻱ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. «ﻧﺒﺮﺩﻫﺎﻱ ﺷﺮﻕ ﻛﺎﺭﻭﻥ، ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ» ﺍﺛﺮ ﻣﻬﻢ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ. ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﺎﻟﺐ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ، ﻛﺘﺎﺏ «ﺩﺳﺘﻪ ﻳﻚ» ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﻳﻚ ﺩﺳﺘﻪ ﺭﺍ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻚ ﺗﻚ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺷﻬﺪﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻧﻈﻴﺮ «ﺯﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺎﻛﺮﻱ» «ﻓﺮﻫﻨﮓﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺦ» ﻭ… ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻱ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ، ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺯﻧﺪگینامه ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲشود ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻱ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲگردد.

ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻱ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ دو نوع می‌باشد.

1. ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃرﻩ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ: ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺒﻚ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺍﺯ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻭﺷﻦ ﺷﺪﻥ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﻭ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻬﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
2. ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ مبتنی ﺑﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎ ﺍﺳﻨﺎﺩ: ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ، ﺧﺎﻃﺮه شفاهی ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﺳﻨﺎﺩ موجود ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﺷﻴﻮﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ «ﻓﺮﻫﻨﮓﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺦ» ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﻭ ﮔﻔﺖﻭ ﮔﻮﻫﺎ ﺑﺎ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﺍﺳﻨﺎﺩ، ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﻱ ﺭﺳﻤﻲ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪﺍﺭﺍﻥ، ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻛﺎﺭﮔﺰﻳﻨﻲ ﺷﻬﺪﺍ، وصیت­نامه­ها ﻭ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺁﻣﺎﺭﻱ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ، ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺷﻬﺎﺩﺕ، ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ.

ارزشهای برجسته ادبیات دفاع مقدس

در ارزشهای ادبیات دفاع مقدس، موارد زیر ارزش برجسته دارد. صرف نظر از این‌که ادبیات دفاع مقدس دارای شاخصه‌های بارز و ممتازی بوده است اما برخی از ارزش­های دفاع مقدس رنگ و بوی دیگری دارد که در مفاهیم ذیل میتوان یافت.

درونمایه

درونمایه یا مضمون، جهت‌گیری نویسنده به زندگی میباشد از این رو نویسنده می‌تواند زندگی را زشت، زیبا، پوچ، بامعنا، هدف­مند، بی‌هدف، یأس‌آور، امیدوارکننده، بی‌نیاز، بی‌سامان یا سامان­مند نشان دهد. از اصلی‌ترین عناصری که داستان‌های جنگ و دفاع مقدس را از دیگر داستان‌ها متمایز می‌کند، درونمایه است. نویسندگان با پیش رو داشتن مفاهیم اخلاقی و تعلیمی مثل شهادت‌طلبی، ایثارگری، رشادت و جانبازی و مفاهیمی ازاین  قبیل کوشیده  دِین  خود را به رزمندگان هشت سال دفاع مقدس آدا کنند.

هویت دینی  مبارزان

رزمندگان در دفاع از میهن، انگیزه‌ای دینی دارند و هویت آنان برگرفته از دین و اسلام است. در رمان دفاع مقدس، کمتر سخن از ایده‌ها و اندیشه‌های ملی‌گرایانه و ناسیونالیستی است، بیشترین تأکید مبارزان، نبرد  به خاطر اسلام است.

مردمی بودن مبارزه

انقلاب اسلامی، ملت را براساس باورهای دینی متحد نمود و دستورات رهبر انقلاب  امام  خمینی (سره) نیز این وحدت را محکم‌تر کرد. باعث حضور داوطلبانه‌ مردم در جبهه های نبرد شد؛ چنانکه در رمان‌های جنگ کمتر حالت نظامی را دارد و مبارزان از هر طبقه و قشر و منطقه‌ای که بعدها بنام بسیج معرفی شدند و بیشتر با عنوان امت اسلامی در برابر دشمن ایستادند.

جهاد عارفانه  مبارزان

رزمندگان اسلام، هویتی دینی و مردمی داشتند، با حال و هوایی عاشقانه می‌جنگیدند. مبارزه در سطح ظاهری بر اساس تکلیف جهادی و اجتماعی  بود و در باطن بر اثر شوق و اشتیاق درونی به تهذیب نفس و معامله با خدا. نبرد آنان  براساس توکل و شوق به وصال بود.

وحدت و همدلی مبارزان با هم (  اخوت وبرادری)

بر اساس عقیده‌ واحد و نیز هویت عرفانی و عشق به خدا، روحیه یکسان و صفای قلبی باعث شده است، رزمندگان رفتاری برادرانه و عاشقانه با هم داشته باشند و فضای جبهه، حالت قدسی و معنوی به خود بگیرد وحدت نظر، وحدت رویه،هماهنگی ،همکاری  و همدلی  برادرانه  و هویت صادقانه  حال و هوایی معنوی به رزمندگان بخشیده  بود.

 پشتیبانی خانواده از مبارزان

خانواده نسلی است که انقلاب اسلامی را درک کرده‌اند شاهد انقلابی بوده که فرزندانشان برای کاشتن درخت آزادی واستقلال خونبها داده اند. خانواده‌ها به عنوان شخصیت داستانی،  پشتیبان عقیدتی و معنوی مبارزان هستند. این حمایت کمتر جنبه عقلی و آگاهانه دارد و بیشتر  جنبه عاطفی و احساسی دارد. این نکته بیشتر در ارتباط رزمنده با والدین یا همسر انعکاس یافته و کمتر رمانی به مسائل فرزندان، جانبازان و شهدا پرداخته است.

پیروی از خط  امام

امام خمینی (سره) به عنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی و موسس حکومت، نقش مهمی در پیروزی بر دشمن دارد. پیروی از امام در سیمای شخصیت‌ها دارای پیوند مبارزان با فعالیت‌های انقلاب اسلامی و  پیوند  رزمندگان با امام در مسأله دفاع مقدس است.

در انتهای مقاله، خاطر نشان میکنم، خاطراتی ­که در قالب ادبیات داستانی نوشته می­شوند نویسندگان سعی بکنند در انتقال صحیح ارزش­های دفاع مقدس به نسلهای آینده که  همانا ارزش­های والای انقلاب اسلامی است توجه داشته باشند ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﺰﺭگ‌ ﺗﺮین ﺗﻬﺪﻳﺪﺍت ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺑﺸﺮﻱ، قطع ﺍﺭﺗﺒﺎط نسل‌ها ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻭ ﻧﺴﻞ ﻓﻌﻠﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎﻥ و گذشته ایران اسلامی ﺍﺳﺖ، چرا که این کار زمینه سست شدن ارزش­های برتر در جامعه (جامعه ایرانی) را فراهم می­کند و باعث جایگزینی ارزش­های اصولاً ارزش­های غربی در جامعه می­شود.

انتقال درست ارزش­های برجسته دفاع مقدس چه در کتاب خاطرات رزمندگان  و چه در رسانه ها و چه در نمایش فیلم های سینمائی  نشان می­دهد که به ترتیب ارزش­های مسئولیت­پذیری فرماندهان، امدادهای غیبی، حفاظت از بیت­المال، ارزش­مداری، ایثار و فداکاری، عزاداری و قرآن­خوانی، دعاهای شبانه همراه با نماز شبانه ، ورزش کردن، ولایت­مداری، احترام گذاشتن و اطاعت از فرماندهان، اقامه نماز اول وقت، تواضع فرماندهان، نقش والدین درحمایت از رزمندگان، شجاعت و شهادت­طلبی، حمایت مردم ازجبهه­ها، سرکشی به خانواده شهدا، شوخی و طنز و صمیمیت و همکاری بیشترین رزمندگان ضریب اهمیت را به خود اختصاص داده و برای  نسل حاضر و بعدی ﻣﻲ‌ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭﺍﻫﮕﺸﺎ ﻭ ﻋﺒﺮت‌ﺁﻭﺭ ﺑﺎﺷﺪ.

منابع

بررسی جامعه‌شناختی گفتمان‌های شعر جنگ تحمیلی، نشریه ادبیات پایداری دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال اول، شماره دوم، بهار، صص ۲۱۸-۱۸۹٫

تبیین تجربه‌ها و خاطرات معنوی کارکنان بهداشت و درمان در دفاع مقدس به روش تحلیل محتوای­کیفی تجمیعی، مجله طب نظامی. دوره هفدهم، شماره ۳، صص ۱۷۹-۱۷۱٫

ادبیات دفاع مقدس الگوپرداز و الگوساز / نگاهی به نقش قلم در ادبیات دفاع مقدس و مقاومت. روزنامه کیهان، شماره ۲۰۲۱۹، خرداد

پایگاه خبری پرتال جامع علوم انسانی – پژوهشگاه علوم انسانی مطالعات فرهنگی – آرشیو مقالات

پایگاه : فصلنامه پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

شبکه جامع کتاب گیسوم – شامل مقاله ها و مقوله ها بررسی ادبیات دفاع مقدس

• نویسنده مقاله: مهناز نظری