صحنه «تئاتر» خانه ما است!

انتخاب بازیگران بر چه مبنا و المان هایی شکل گرفت؟

علیرضا کوشک جلالی: معمولا بر اساس توانایی های هنری بازیگران انتخاب شکل می گیرد ولی به خاطر مشکلات بی شمار اقتصادی و بی برنامگی که کل ساختار بیمار تولیدات هنری را در برگرفته، هیچ کارگردانی نمی تواند فقط جنبه های هنری را در نظر بگیرد، خوشبختانه با تمام این شرایط اسفناک، بار هنری انتخاب بازیگران بسیار خوب بود.

شرایط تئاتر را بعد از کرونا و آن اعتراضات چگونه می بینید؟

علی ابدالی: در زمان کرونا که ما خیلی آسیب خوردیم، چون حداقل خود من کار دیگری انجام نمی دادم و همه جای دنیا تعطیل شده بود و ما هم طبیعتا تعطیل شده بودیم، ولی بعد یواش یواش شروع کردیم به کار کردن و با ماسک و و شرایط خیلی سخت تمرین می کردیم، بعد از آن اتفاق ها خیلی ها تصمیم گرفتند کار نکنند یا مثلا کارهای زیرزمینی انجام بدهند که بازبینی نروند یا به هر دلیلی که من برای آنها احترام قائل هستم اجرا نروند، اما هدف من در زندگی این بوده که بتوانم حداقل هم خودم رشد کنم و هم اثری را خلق کنم که یک انسان چند دقیقه بتواند به آن فکر کند و این برای من با ارزش است، کار من تئاتر است و خانه من این صحنه است، من نمی توانم به خاطر مسائل حاشیه ای تئاتر را کنار بگذارم، با احترامی که به همه عقاید دارم با احترام می آیم کارم را انجام می دهم و با افتخار با دوستان خیلی بزرگی هم کار کرده ام، به نظر من هر کس می تواند مسیر خودش را برود ولی من تا زنده هستم، اگر کیفیتی در کار من باشد و انتخاب شوم و به خاطر اینکه آن پیام را می توانم روی صحنه به مردم برسانم پس با افتخار روی صحنه می آیم.

خاطره اسدی: کلا بعد کرونا همه چیز تحت تاثیر قرار گرفت و شکل آن عوض شد، حتی تئاتر.

و به آینده این تئاتر چقدر خوشبین هستید؟

شقایق فراهانی: به نظر من هر کاری راه خودش را در نهایت مثل آب پیدا می کند و به جریان می افتد.

آذین پورزند: کلا من همیشه آدم خوش بینی بوده ام و هستم، در قسمت کاری خودم خیلی امید دارم اتفاقات خوبی بیفتد و در قسمت کلی هم که صد در صد اتفاق های خوبی خواهد افتاد.

تئاتری ها چقدر در تماشای آثار همدیگر یا تبلیغ برای کار همکارانشان هوای همدیگر را دارند؟

سام کبودوند: تا جایی که اجراهای آنها هم زمان نباشد، تا جایی که با هم رفاقت داشته باشند و تا جایی که من می دانم در پیجهای شخصی کارهای همدیگر را تبلیغ می کنند و سعی می کنند به همدیگر کمک کنند.

وجود کاراکتر یا متن های کمدی حتی کوتاه چقدر به جذب و رضایت بیشتر مخاطب کمک می کند؟

محمد صدیقی مهر: متن کمدی به خاطر شرایط جامعه و اینکه آدمها دوست دارند لحظاتی را داشته باشند که از دنیای بیرون کنده شوند، جایی باشد که لحظات شادی را سپری کنند بسیار مهم است اما اینکه این کمدی چطور می خواهد از آنها خنده بگیرد مهم تر است، یعنی ما اگر بخواهیم با دیالوگ های سخیف و هجو خنده بگیریم، البته که می گیریم ولی اثرگذاری نداریم، چون همه چیز در سالن نمایش یا سینما تمام می شود و مردم بیرون می روند، اما شما زمانی که بتوانید کمدی عمیق داشته باشید مردم را به فکر فرو می برید، آنها ساعتها بعد از نمایش و شاید چند روز بعد به چیزی که به آن خندیده اند فکر می کنند و این خیلی مهم است.

خاطره اسدی: من فکر می کنم در سالهای اخیر به خاطر فشارهایی که همه ما دچار آن هستیم، چه در سینما و چه تئاتر همه به سمت کمدی می روند، حالا سلیقه من شخصا کمدی موقعیت است، یک کمدی تمیز که در این نمایش وجود دارد.

علی ابدالی: کمدی که شیوه های مختلف و ژانرهای خیلی پیچیده ای دارد ولی کلا الان در موقعیتی که ما هستیم به نظر می رسد که در این نمایش خیلی می تواند به جذب مخاطب کمک کند، به خاطر اینکه آدمها دوست دارند بیایند و یکی دو ساعتی از این فضا و آلودگی و هزار حاشیه ای که وجود دارد فارغ شوند، برای همین در هر کاری که شخصیت و کاراکتر و موضوعی دارد که یک ذره آدمها سرگرم شوند و حالشان خوب شود، به نظر من هم می تواند برای فروش و هم کیفیت کار خیلی کمک کننده باشد.

موفق شدن در تئاتر بیشتر تکنیک و خلاقیت های فردی است یا دانش و سواد هنری و آکادمیک؟

شقایق فراهانی: تئاتر از نظر من مثل نقاشی و موسیقی انتها ندارد، کل این چیزهایی که گفتید در روند به روز شدن، زنده بودن و خلاقیت می تواند روند و جریان مستمر و مثبتی داشته باشد.

خاطره اسدی: فکر می کنم هر دو، تلفیق آنها! به خاطر اینکه از لحاظ فردی حالا یک مواردی دانش و خلاقیت خودمان است و می آییم به نقش اضافه می کنیم و یک بخشی هارمونی است که با کل مجموعه هماهنگ باشیم و بتوانیم پیش برویم.

تلخی ها و شیرینی های تئاتر از نظر شما چیست؟

حافظ اسمی خانی: تلخی های آن تمرین کردن و اجرا نرفتن و مجوز نگرفتن است و بقیه آن همه شیرین است.

تئاتر چه خصوصیاتی دارد که بازیگران آن اینچنین شیفته آن هستند؟

سام کبودوند: برای من شخصا لذتی که در بازیگری در تئاتر وجود دارد، اینکه شما از صفر تا صد مثل یک مجسمه ساز که یک مجسمه یا تندیس را می سازد کاراکترتان را ریز به ریز می سازید، در مرور تمرین های چند ماهه بالا می آیید و این را روی صحنه انجام می دهید و هر شب با اتفاق جدیدی روبرو می شوید خیلی لذت بخش است، الان هشتاد درصد بازیگرهای ما جلوی دوربین که هستیم خودمان را بیشتر بازی می کنیم، یعنی بازیگر جلوی دوربین در آن لحظه فقط سعی می کند دیالوگ خودش را درست بگوید و ریتم را درست کند و حس آن لحظه را در بیاورد، پس ما به سمت کاراکترسازی یا تیپ سازی های عجیب غریب نمی رویم، آن هم به خاطر شرایط فیلمبرداری و تایم کم و فیلمنامه های ضعیف و انتخاب بازیگرهای غلط که از یک بازیگر فقط و دائم در یک کارکتر استفاده می شود و بازیگر در هشتاد درصد مواقع خودش را بازی می کند، ولی در تئاتر اینگونه نیست و برای همین لذتی که در تئاتر برای من وجود دارد بسیار بیشتر از جلوی دوربین است.

محمد صدیقی مهر: تئاتر مثل یک مواد مخدر می ماند، تئاتر به شکلی است که همه آدمهایی که دارند کار می کنند می دانند برای آنها ضرر دارد، آنها را از زندگی و خیلی چیزها می اندازد، شرایط مالی بدی برای آنها ایجاد می کند اما بدن آنها شروع به لرزیدن می کند و باید از آن استفاده کنند، وقتی استفاده می کنند یک نفس راحت می کشند، می دانند تئاتر با آنها چکار می کند اما رهایی از آن بسیار سخت است.

در طراحی لباس چه المان هایی را برای بهتر شدن کار در نظر می گیرید؟

آیلین بخشی: با توجه به شخصیت و سالی که مربوط به زمان کار می شود، مثلا نمایش مربوط به سال هزار و سیصد و هشتاد است پس با توجه به آن سال، فرهنگ آن منطقه و کشورهای شخصیت کاراکتر که از همه مهمتر است.

و در مدیریت صحنه حواس شما باید بیشتر به چه نکاتی باشد!؟

حمید عباسی: در طول اجرا هر آن چیزی که روی صحنه می آید و از آن خارج می شود به تیم ما مربوط می شود، برای نمایش جنون محض ما یک دکور حدود سه و نیم تنی به علاوه آکساسوارهای مجزا برای صحنه و همچنین وسایل مرتبط برای هر بازیگر داریم که حساسیت کار را بالا می برد و نیاز به دقت و مدیریت خاصی دارد، به عبارت دیگر برای چرخش صحنه باید حواسمان جمع باشد که دکور درست در جای مناسب خود قرار بگیرد، این موضوع و مرور آکساسوار هر بازیگر در شبهای اجرا مهمترین بخش این کار است، چرا که اگر اشتباهی در هر موردی پیش بیاید کل نمایش، زحمت بازیگران، کارگردان و تمام عوامل به خطر می افتد، البته فکر می کنم این اولین و آخرین تجربه مدیریت صحنه من باشد چون هدف اصلی من بازیگری است.

حرکات نمایشی در تئاتر ما و مخصوصا این نمایش چه جایگاهی دارد؟

بهزاد جاودان فرد: خیلی خوشحال هستم که در این نمایش رفتارهای دراماتیک یا همان حرکات نمایشی خیلی لحاظ شده است، بازیگرها کاملا از تمامی رفتارهای درست و دقیق استفاده می کنند و تماشاگر ارتباط بهتری با نمایش برقرار می کند، جهان امروز به شکلی شده که تماشاگر باید ببیند، نمایش های زیادی الان در ایران کار می شود که من خودم به عنوان تماشاگر دیده ام که رفتار از بین رفته و فقط کلام به وجود آمده است، یعنی از اکت و حرکات دراماتیک کم شده و بیشتر روی کلام تمرکز شده که این به نظر من در دنیای جهان نمایش و حتی سینما اشتباه است، من فکر می کنم در این کار اگر نسبت به دیگر نمایش ها بخواهیم حساب کنیم با بدن بازیگر صد در صد درگیر هستیم.

این اجرا نمایشی پر سلبریتی است، حضور چهره ها چقدر در بیشتر دیده شدن کار تاثیر دارد؟

آذین پورزند: بله ما سلبریتی خیلی زیاد داریم ولی بهتر است از لفظ سلبریتی استفاده نکنیم، چون همیشه بار منفی با خودش داشته است، برای من یک چیز جذاب بود که با من مثل یک شاگرد که سر کلاس اول دبستان نشسته برخورد نکردند، چون من یک ماه به نیابت از آقای کوشک با آنها تمرین می کردم همه با آغوش باز استقبال کردند و این برای من خیلی جذاب بود، اینکه فضا را برای من ایجاد می کردند که تمام نکات را به آنها بگویم و آن نگاه سلبریتی طور را نداشتند، حس می کردم آن تیم ورک به معنای واقعی کلمه بین همه ما وجود دارد، این موضوع طبیعتا کمک می کند که هر چه چهره بیشتر باشد کار شناخته شده تر شود.

فضا برای رشد جوانها چقدر در دنیای تصویر و نمایش ما مهیا است؟

حافظ اسمی خانی: سخت است ولی غیر ممکن نیست، دشوار است ولی راحت نیست، ممکن است و در کل می شود، همه چیز بستگی به تلاش و میزان تلاشی که می کنند دارد.

تئاتر چقدر در سبد فرهنگی مردم قرار دارد؟

علیرضا کوشک جلالی: بسیار کم، در حوالی فاجعه!

امیر پارسائیان مهر: تئاتر عملا در سبد فرهنگی مردم جایی ندارد به خاطر اینکه در سبد فرهنگی کلی جامعه تعریف نشده است، یعنی اگر بخواهیم با کشورهای پیشرو مثل کشورهای اروپایی مقایسه کنیم، آنها به واسطه شهرداری ها یا یک سری ارگان هایی که متولی بخش فرهنگ و هنر هستند، سوبسید یا به نوعی مزایایی برای رفتن به تئاتر و تماشای تئاتر می گیرند که خب عملا چنین چیزی از نهادهای بالادستی مثل ارشاد، شهرداری و… در ایران وجود ندارد، با توجه به شرایط بد اقتصادی تئاتر جزو علایق درجه سوم، چهارم یا پنجم جامعه ما محسوب می شود و روز به روز هم این سبد خالی تر می شود، شاید در پنج یا ده سال گذشته وضعیت بسیار بهتر بود ولی الان با توجه به اینکه وضعیت اقتصادی روز به روز خراب تر می شود در نتیجه این سبد خالی تر می شود، باید همه چیز یک زندگی روی روال باشد که مردم تصمیم بگیرند و بیایند تئاتر ببینند.

با وضعیت اقتصادی الان که همه در جریان آن قرار داریم سرمایه گذاری در تئاتر جواب می دهد؟

هاتف کلاته: اصولا نه اما به نظر من باید یک مقدار ارگان های دولتی و حتی ارشاد به ما کمک کنند که بتوانیم سر پا بمانیم و چراغ تئاتر را روشن نگه داریم، در کل وضعیت خوبی نیست و ما هم به سختی داریم کار می کنیم، تلاش می کنیم و به حمایت ارگان های مختلف و خود ارشاد بیشتر نیاز داریم.

آرش رهبری: سرمایه گذاری در تئاتر قطعا جواب نمی دهد و آدم اگر پول خودش را هم بگیرد باید خدا را شکر کند، اما نمی شود در هنر کار نکرد و باید کار کرد، چون چیزی مهمتر از فرهنگ و هنر برای یک کشور وجود ندارد، ما معتقد هستیم هر کشوری که روی فرهنگ و هنر آن سرمایه گذاری شود بالا و بالاتر می رود. حالا که بخش دولتی کاری نمی کند پس حداقل ما به عنوان یک شهروند کاری کرده باشیم.

نویسنده: مایکل فرین / مترجم و کارگردان: علیرضا ‌کوشک ‌جلالی / تهیه کننده: آرش ‌رهبری، هاتف ‌کلاته / بازیگران: شقایق ‌فراهانی، سعید ‌چنگیزیان، سام ‌کبودوند، خاطره ‌اسدی، دلسا ‌کریم ‌زاده، محمد ‌صدیقی ‌مهر، دیبا ‌زاهدی، حافظ اسمی‌خانی و علی ‌ابدالی / مجری طرح: بهزاد ‌جاودان‌فرد / طراح صحنه: آرین کشیش‌ زاده / طراح نور: رضا ‌خضرایی / طراح لباس: آیلین بخشی / طراح گریم: وحدت ‌سرچونی / طراح پوستر و بروشور: فرهاد ‌توکلی / دستیار کارگردان و منشی‌صحنه: آذین ‌پورزندی / مدیر صحنه: حمید ‌عباسی / مدیر تولید: علی ‌عباسی، طاها ‌نوری / دستیاران صحنه: مجید ‌امیدی، صابر خرم بخت، علیرضا حسین‌ پور مهربانی، بهرنگ کامیار، میلاد ‌آقاحکیم، بهروز ‌لسانی / دستیار تهیه: یاسر صفاری / دستیار لباس: پریناز رضایی / مدیران اجرایی: سهیل جمشیدی، پریسا حاجی‌حسینی / مدیر تبلیغات: امیر ‌قالیچی / مدیر روابط عمومی و امور رسانه‌ای: امیر ‌پارسائیان ‌مهر / مشاور رسانه: عباسعلی اسکتی / مدیر اسپانسری: هومن مظاهری / عکاسان: رضا ‌جاویدی، ماهنوش جان‌ نثار، نیلوفر آهویی / ساخت تیزر: فرهاد ‌توکلی، کورش ‌توکلی / تصویربردار: کورش ‌توکلی، سام ‌چهراقی / تایپوگرافی: فرهاد ‌توکلی، محمد قوام

گفتگو: عباسعلی اسکتی
عکس: ماهنوش جان‌ نثار، نیلوفر آهویی