جایگاه “ژان-لوئی ترنتینیان”، هنرپیشه ی درگذشته درسینمای فرانسه

هنرمندنیوز: اگر فیلم ماجرا بر انگیز و بسیار اروتیک “و خداوند زن را آفرید”،”روژه وادیم”، کارگردان و “بریژیت باردو” (به گونه ای مریلین مونروی فرانسوی) را در سال ۱۹۵۶ به کهکشان سینمای جهان پرتاب کرد، همین فیلم سرنوشت هنرپیشه ای را ورق زد که نه تنها دلش نمی خواست هنرپیشه شود، بلکه بسیار شرمناک بود .  این فیلم، ماجرای عشقی که بریژیت باردو  به وی می ورزید،، لبخند معصومانه و نگاه مرموزش، “ژان-لوئی ترنتینیان” را محبوب کارگردانان دیگر کرد. فیلم “یک زن و یک مرد”، ساخته “کلود لولوش”، در سال ۱۹۶۶ ، جای بزرگتری در سینمای فرانسه برای وی باز کرد. این فیلم سرآغاز یک همکاری دیر پا شد و “ژان-لوئی ترنتینیان” در ۶ فیلم “کلود لولوش”، نقش افرینی نمود.  “کلود لولوش”، که با عم بسیار ، او را بزرگ ترین هنرپیشه سینما عنوان  می کرد، گفت که به هنگام فیلم برداری اخرین فیلمش دور از پاریس،  خبر مرگ دوستش را از رادیو شنید و چون با سرعت به سوی پاریس می راند، پلیس راه او را  نگه داشته و سپس با شنیدن ماجرای مرگ “ژان-لوئی ترنتینیان”و شناختن کارگردان، این سرعت زیاد را به او بخشیده است..

آین کارگردان به هنگام دادن تصویری از “ژان لوئی ترنتینیان” گفت : “از این هنرمند بوی واقعیت می آمد ، از آن عطرهائی که به زندگی معنا می بخشند. در او سایه روشن وجود داشت و هیچ چیز سیاه و سفید نبود چون در زندگی نیز چنین نیست.  و کسانی آن را حس می کنند که خود این کیفیت را داشته باشند. از این رو او نقش ها را باورر کردنی می کرد.”

“ژیل ژاکوب”، رئیس پیشین فستیوال کن، که او نیز ۹۲ سال دارد، در سخنانی بسیار شاعرانه گفت که “ترنتینیان، در بهترین فیلم های کارگردانان نقش آفرینی کرده . علتش هم این است که تا به چیزی دست می زند، خوب از آب در می آمد.” “ژیل ژاکوب”، که خاطراتش از کن پایان نیافتنی است، افزود که فیلمهای وی هیچ گاه دنباله رو نبودند، ناب بودند و حتا از طنز ویژه ای برخوردار بودنداما نتوانستند به پیروزی لازم دست یابند. از این رو بود که “ترنتینیان” تصمیم گرفت  کار را کنار بگذارد.

به گفته “لولوش”، او اطمینان به خود را از دست داده بود و از این بیم داشت که مردم از دیدن چهره اش وحشت کنند … غافل از این که سینما مدیون وجود  ارزشمند او است . به همین دلیل، برای بازی در آخرین فیلمش، یک ماه طول کشید تا به با وسواس و ترسش کنار بیاید و بپذیرد. هنگامی هم که پذیرفت، می خواست که با ضرب آهنگ تند پیش برود و افت و خیز های سنگینی داشت.

“ژان-لوئی ترنتینیان”، با کارگردانان خارجی، به ویژه ایتالیائی هم  همکاری های درخشانی داشته است که از جمله آنها، بازی او در کنار “ویتوریو گاسمان” در فیلم “خالی بند”، ساخته “دینو ریزی” ، است که از دیدگاه اجتماعی و تضاد های شخصیتی بسیار دلپذیر و آموزنده است.

“ژان-لوئی ترنتینیان”،کمی شبیه به هنرپیشه فقید ارزشمند دیگر فرانسوی، “میشل پیکولی”، آرمان گرا بود و در چندین فیلم متعهد نقش آفرینی کرد. با این وجود، راه خود را، افزون بر فیلم های مولف، در فیلم های پر مخاطب تر و تآتر هم ادامه داد.

در مورد “ژان-لوئی ترنتینیان”، و نقشش می توان گفت که او از زیبائی “آلن دلون” و انرژی وبزن بهادری “ژان پل بلموندو ” برخوردار نبود ویا در وافع جسمش، با قدی نه چندان بلند، او را متمایز نمی کرد. اما او می توانست هر نقشی را بازی کند. در جلد  یک شخصیت دوست داشتنی فرو رود ویا در غالب موجودی فریبکار و  نادرست در آید. البته “دلون” هم می توانست این نقش ها را ایفا کند، اما او زیادی زیبا بود، در حالی که “ژان-لوئی ترنتینیان”، به گفته خود وی  تنها “خوش قیافه “بود. از سوی دیگر، با آگاهی از دندان های بالای نازیبایش، تلاش می کرد با لب پائین بخندد.

“ژان-لوئی ترنتینیان”، از سالهای ۹۰ از فعالیت خود کاست و جز در چند فیلم  نقش آفرینی نکرد.

یکی از آنها ، “پایان خوب”  ساخته “میشال هانه که”، کارگردان اتریشی،  بود که در سال ۲۰۱۲، پله های فستیوال کن را با او برای بازی در فیلم “عشق” بالا رفته بود. فیلمی که نخل طلای آن سال را ربود و برای هنرپیشه زن آن، “امانوئل ریوا”، جایزه اسکار را به ارمغان آورد. خود فیلم هم جایزه اسکار  بهترین فیلم خارجی و بهتریی سناریو  را ربود.  دوآخرین فیلم او “بهترین سالهای یک زندگی “، در سال ۲۰۱۹  و دیگری “عشق بهتر از زندگی است” (۲۰۲۲) ، هر دو  ساخته “کلود لولوش” هستند.

“ژان-لوئی ترنتینیان”، گرچه در ۱۲۰ فیلم باز کرد و شماری هم می گویند ۱۳۰، اما هرگز به این کارنامه افتخار نکرد و همواره می گفت صد تای آنها زیادی بوده اند !!  علیرغم این فهرست بلند، او جایزه های چندانی نبرد. در میان آنها می توان به سه جایزه بزرگ اشاره کرد که عبارتند از جایزه بهترین هنرپیشه مرد در فستیوال کن سال ۱۹۶۹، برای فیلم “رد”، ساخته کوستاگاوراس، جایزه خرس طلائی برلن برای بهترین هنرپیشه مرد درسال ۱۹۶۸ برای فیلم ” مردی که دروغ می گفت” ، جایزه فستیوال کن در سال ۲۰۱۲ برای فیلم “عشق” و  نخستین جایزه سزار بهترین بازیگر در سال ۲۰۱۳ برای بازی در همین فیلم “عشق”.

“ژان-لوئی ترنتینیان”، به مسابقه اتومبیل رانی عشق می ورزید و مدتی نیز به عنوان اتومبیل ران حرفه ای در مسابقات شرکت نمود . او در سال ۱۹۸۲، در مسابقات “۲۴ ساعت اسپا”، نفر دوم شد.

او که در سال ۱۹۳۰ در خانواده ای شهرستانی به دنیا آمد که پیامد های جنگ را احساس کرده بود، در سال ۱۹۴۴، با دیدن نمایش “خسیس”، اثر مولیر، شیقته تآتر شد و تحصیلات خود را در رشته حقوق کنار گذاشت تا بتواند از کلاس های تآتر “شارل دولن”، کارگردان بنام تآتر، بهره بگیرد. بدین گونه بود که کار بازی او در تآتر آغاز گردید.

زندگی “ژان-لوئی ترنتینیان”، که بسیار خانواده پرست بود، او را با تراژدی های بسیاری روبرو کرد ” یک دخترش در نه ماهگی از دنیا رفت و دختر دیگرش، “ماری”، هنرپیشه سینما و تآتر، در سال ۲۰۰۳ به دنبال کتک کاری و ضربه های مرد زندگی اش، در حاشیه فیلمبرداری ، جان خود را از دست داد. “ژان-لوئی ترنتینیان” هرگز پس از این مرگ جان تازه ای نگرفت. او پس از مرگ نخستین دخترش، به همسرش گفته بود یا باید خودمان را بکشیم و یا برای “ماری” زنده بمانیم…

آخرین همسرش، در بیانیه ای که پس از مرگ این هنرمند منتشر کرد، خبر از مراسم به خاک سپاری خصوصی داد که این نیز حکایت از شخصیت هنرپیشه ای می کند که همواره از زرق و برق و اجتماعات گریزان بود.

«شهلا رستمی»