تعطیلی‌های مکرر و طولانی نبض تئاتر را از حرکت باز می‌دارد

هنرمندنیوز: رها تقی‌نیا، نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر، در گفتگو با خبرنگار تئاتر هنرمند، با اشاره به این که آن چه که امروز برای اهالی تئاتر اهمیت دارد، این است که بسیاری از هنرمندان عرصۀ تئاتر، به جز فعالیت در این هنر، راه دیگری برای امرار معاش ندارند و از سوی دیگر، با ابراز تأسف می‌بینیم که سفرها همچنان ادادمه دارد، گفت: این در حالی است که در مدت زمان انتشار بیماری کرونا، هیچ نمایشی روی صحنه نرفت و مایۀ تأسف است که در عین این که همه به سفر می‌رفتند، تنها هنر تئاتر بود که تعطیل بود.

وی در ادامه، با ابراز تأسف از این امر که گویا کرونا تنها قصد دارد ریۀ هنرهای نمایشی را از تنفس بازدارد و کاری با دیگر اقشار جامعه ندارد، افزود: گویی در این میان خصومتی میان تصمیم گیرندگان تعطیلی‌های مربوط به بیماری کرونا و دست اندرکاران تئاتر وجود داشته باشد، چرا که در زمان عادی و معمولی هم تئاتر آن قدر که باید مخاطب نداشت و همواره با مخاطبان خاص خود به حیات ادامه می‌داد.

کارگردان نمایش «یلدای سرد و با شکوه استاد محمود راد»، با ابراز تأسف از این امر که زمان اجرای تئاتر بر روی صحنه بسیار محدود است و از سوی دیگر، در این میان نمایش هایی هستند که بر روی صحنه می‌روند و با مدت زمانی طولانی تر، به جذب مخاطب بیشتری می‌پردازند، ادامه داد: باید بپذیریم که به طور کلی، هنر نمایش مخاطب عام ندارد و این تعطیلی‌های مکرر و طولانی موجب می‌شود تا قلب تئاتر از تنفس در هوای هنر این جامعه باز ایستد.

وی با ابراز تأسف از شائبۀ نژادپرستانه بودن حاجی فیروز، با اشاره به این امر که نمی توان بدون دانش و تسلط بر پیشینۀ فرهنگ ایران زمین و از سر جهل و نا آگاهی این فرهنگ چندین هزار ساله را به راحتی حذف کرد، گفت: شخصیت سیاه قرن هاست که در گونه های مختلف نمایش های ایرانی حضور مستمر دارد و با مخاطبان نمایش ایرانی پیوند گرفته است و در واقع می توان گفت که این امر با فرهنگ عامۀ ایرانی تنیده شده است و نمی توان با تصمیم افرادی که علمی در حوزۀ هنرهای نمایشی، به بهانۀ نژادپرستانه بودن آن را حذف کرد.

تقی نیا، بر همین اساس، ادامه داد: ما با مطالعه در حوزۀ هنر نمایش می توانیم به این نکته برسیم که هرگز با نگاه نژادپرستانه و برتربینی برای سیاه مواجه نبوده ایم و تفکر برابری اقوام ایرانی در همۀ گونه های هنر از جمله نمایش، ضرب المثل ها و دیگر هنرها دیده می شود، حال آن که این موضوع تنها به سیاه باز نمی گردد و این موضوع در بخشی از نمایش های ایرانی و به ویژه نمایش های بانوان، بخشی از فیگورها بر اساس عدم آشنایی و یا برخورد سلیقه ای با اثر، حذف می شوند و گروه تهیه مجبور می شود تا حرکتی ناسازگار را جایگزین کند که سازگاری با آن ندارد.

این هنرمند عرصۀ هنرهای نمایشی تأکید کرد: اگر در این زمینه، هنر در هر جایگاهی، با ارائۀ تصاویر غلط به جذب مخاطب بپردازد، به ارائه و تثبیت فرهنگ اشتباه پرداخته است.

تقی‌نیا که مدت زمانی بسیار طولانی در حوزۀ تئاتر فیزیکال و تئاترهای ویژۀ بانوان به تولید اثر پرداخته است، در بخشی دیگر از این گفتگو، با اشاره به تفاوت‌های تئاتر فیزیکال، نمایشنامه خوانی و فیزیکال و با اذعان به این امر که نمایش هایی همچون نمایش فیزیکال، اظهار داشت: نمای‌های فیزیکال وابسته به حرکت است و نمی‌توان در آن مانند یک نمایشنامه خوانی، دور یک میز نشست و امکان استفاده از ماسک برای اجرا کننده را ندارد، چرا که در این نوع از آثار رابطۀ فیزیکی میان تماشاگر و اجرا کنندۀ اثر متفاوت است و کم و زیاد می‌شود و زمانی که تعریق بدن زیاد باشد، بدن نیاز بیشتری به اکسیژن خواهد داشت و نمی‌توان مانند یک نمایشنامه خوانی روی صندلی نشست و اجرا رفت.

وی با اذعان به این امر که تعدد و تکرر جلسات تمرین هنرهای نمایشی، ریسک ابتلا به بیماری کرونا را بالا می‌برد، تصریح کرد: برگزاری نمایش با وجود صندلی‌های خالی به ضرر گروه‌های نمایشی است و زمانی که یک گروه سالنی را اجاره می‌کنند، بهای کل سالن را به صاحب سالن می‌پردازد و نمی‌توان بر سر صندلی‌های خالی با سالن داران کنار آمد و از سوی دیگر، همۀ این‌ها از جملۀ ضررهای متعددی بود که کرونا به هنر تئاتر وارد آورد.

وی با تأکید بر اهمیت حضور و نقش بانوان در اجرای نمایش‌های آئینی و سنتی، با ابراز خرسندی از این امر که در سال‌های گذشته، گروه‌های بسیار زیادی در این حوزه تشکیل شده و به فعالیت می‌پردازند، تصریح کرد: در این مدت بسیاری از افراد دست اندرکار نمایشنامه خوانی اجرا داشته اند، اما اجراهایی با مختصات اجرای نمایش بانوان در زمان شیوع کرونا دارای محدودیت هایی خاص است که باید به آن توجه بیشتری صورت بگیرد.

این کارگردان تئاتر، با اشاره به این که بانوان همواره در نمایش‌های آئینی و سنتی حضور داشته اند و رشد علاقه مندان به این حوزه به شدت چشم گیر است، تأکید کرد: تشکیل گروه‌ها مستقل تئاتر و گروه هایی که با همیاری گروه‌های موسیقی تشکیل می‌شوند، نکتۀ بسیار حائز اهمیتی است و همان گونه که از سوی می‌تواند نویدبخش اتفاقات مثبتی باشد، از سوی دیگر می‌تواند نگران کننده باشد، به این جهت که زمانی که اجراهای این عزیزان را می‌بینیم، به خوبی مشاهده می‌شود که دوست دارند از همۀ مناطق ایران، حرکات آئینی و سنتی دیده شود، اما این امر با افت کیفیت روبروست.

تقی‌نیا، با اشاره به این که می‌توان جشنواره ای را با عنوان حرکات آئینی و سنتی برای این دست از نمایش‌ها ایجاد کرد، یادآور شد: دوستان در تلاش هستند که این رخداد صورت بپذیرد و زمانی که گروه‌های آئینی و سنتی به رقابت بپردازند، تفاوت اجراها مشخص خواهد شد و جنبه‌های مثبت این هنر بیشتر برای علاقه مندان به نمایش گذاشته خواهد شد.

وی، ضرورت وجود مجوز فرهنگ و ارشاد و مرکز هنرهای نمایشی در جهت رسمی شدن آموزش‌های حرکات موزون آئینی و سنتی با ارائۀ مدرک را از مهم ترین مسائل پیش روی این هنر دانسته و با اشاره به این که این رداد می‌تواند زمینه ساز انتقال هنرهای بومی به عامۀ مردم علاقه مند باشد، گفت: خداوند متعال را شاکریم که در دهۀ اخیر بانوان زیادی هستند که این هنر را دنبال می‌کنند و اجراهای بسیار زیادی در این زمینه دیده می‌شود.

امین کردبچه چنگی