فیلمی بدون تنفس

• حمیدرضا کاظمی پور
• عضو انجمن منتقدین و نویسندگان سینمای ایران

 جدیدترین ساخته نرگس آبیار اگر چه از فیلمنامه ای ملتهب و پرچالش برخوردار است اما فیلمی بدون تنفس است.

اگر چه فیلمساز تلاش کرده است با حرکت دوربین، نماهای نامتعارف، و دکوپاژ چکشی به التهاب درونی داستان فیلم نزدیک شود اما باید گفت که انگار از آن طرف بام افتاده است و به قدری تنش دوربین در فیلم زیاد است که مخاطبِ خود را زده می‌کند و از دویدن دنبال دوربین ِ بدون توقف،خسته می‌شود.

«ابلق» بیش از هر چیز به سکوت نیاز دارد، به ایستادن و اجازه تامل به مخاطب.

در ابلق اگرچه تلاش بسیاری در خلق تصاویر و ارائه میزانسن‌های پویا شده است اما حرکت دوربین و میزانسن بیش از حد از قاب اثر بیرون میزند و اتفاقا بر خلاف تلاش فیلمساز از لحظاتی به بعد نتیجه عکس داده و فیلم به یک ضرباهنگ تکرار شونده نزدیک می‌شود.

«ابلق» اما در مضمون و فیلمنامه به دور از هر گونه نگاه فمینیستی و جانب دارانه اثری است قابل تامل که نیازمند شنیده شدنِ بیشتری از سوی کارگردان ِاثر بود، اما آبیار بیش از انکه به صدای درونی فیلم و سکوت کاراکتر اصلی آن یعنی «راحله» با بازی الناز شاکردوست توجه کند، اسیر جلوه‌های بصری و قاب‌های متزلزل دوربین شده است و همین باعث می‌شود تا نگاه ِ اصلی ِاثر، ناکام بماند. در این همه شتابزدگی ِ فیلم، در بیان روایت ِخود، تنها بازی خوب ِ الناز شاکردوست است که قدری از هیجان‌های کاذب به دور است و در لحظاتی ترمز فیلم را می‌کشد و می‌توان آن را دید.

بی شک پرداختن به موضوعات مردسالارانه، فقر فرهنگی، طبقات پایین اجتماعی و رگ ِ گردن‌های از غیرت ورم کرده، مضمون تازه ای در سینمای ایران نیست اما آنچه که در اثر آبیار با آن روبرو هستیم، انتخابی است که «راحله» کاراکتر اصلی فیلم با آن مواجه است، تصمیمی بسیار سخت که بر لبه تیغ است و در هر صورت ویران کننده! از آن انتخاب‌ها که انگار نه راه پس هست و نه راه پیش و در اخر بازهم این کاراکتر زن است که با تصمیم خود قربانی دنیای تمامیت خواه مردسالارانه می‌گردد و اتفاقا همین سکانس است که توانسته است فیلم ابلق را از یک سوژه تکرار شده نجات دهد.

البته آبیار در اخرین ساخته سینمایی خود همچون، فیلم قبلی اش. «شبی که ماه کامل شد» نشان داده است که در فضاسازی، هدایت درست بازیگران و خلق طراحی صحنه پویا و کاربردی به یک بلوغ سینمایی نزدیک شده است که می‌تواند با تامل بیشتر زبان ِخود در سینما را پیدا کند.